Niet de leerling, maar de docent centraal. Is dat de wereld op z’n kop? Of helpt het juist bij het verbeteren van het onderwijs en het oplossen van het lerarentekort? Wat gebeurt er als we de focus op de docent leggen? Hoe komt dat de leerling ten goede?
In een artikel van de Volkskrant leggen Martin Bootsma en Eva Naaijkens uit hoe ze hun school, de Alan Turingschool in Amsterdam, organiseren: overleg is zoveel mogelijk afgeschaft. Regels zijn voor iedereen helder. De docent staat centraal en krijgt de tijd om les te geven. Het resultaat mag er zijn: werkdruk en ziekteverzuim daalden, leerlingen gaan met sprongen vooruit en ouders zijn zeer tevreden.
Omdenken: jezelf niet vergeten
Het lijkt dus niet zo’n gek idee. De docent centraal in plaats van de leerling. Het is voor sommigen even ‘omdenken’, want het veelgehoorde ‘leerling centraal’ klinkt toch als een vanzelfsprekend uitgangspunt. Maar voor goed onderwijs is het juist belangrijk om te denken vanuit de docent. Leraren moeten optimaal hun werk kunnen doen en daarvan profiteren de leerlingen. Voorwaarde is dat je ook bezig bent met jezelf als professional, stelt Marline van Kooij op haar site OnderwijsLiefde. Ze waarschuwt voor de valkuil binnen het onderwijs: hardwerkende docenten die bezig zijn met de leerling, maar zichzelf vergeten.
Visie, focus en standaardisering
Wat betekent dat in de praktijk? Bootsma en Naaijkens stellen: een gedeelde visie is belangrijk, zodat alle docenten op dezelfde manier lesgeven. Onderwijs is teamsport. Daarnaast: focus. Niet te veel verschillende lesvormen, niet meewaaien met iedere onderwijshype, en geen overbodig overleg. De docent moet de aandacht kunnen richten op het lesgeven. Standaardisatie is daarvoor van belang: van de inrichting van de klas, tot het voeren van een oudergesprek en de opzet van een rekenles. Vaste protocollen geven rust en duidelijkheid voor leerling en docent. Omdat de werkwijze helder is, blijft er vervolgens meer tijd over om het onderwijs te verbeteren.
Samen professioneel ontwikkelen
Docenten kunnen zich verbeteren door een open cultuur: meekijken in elkaars les, feedback geven en als expert-docent collega’s verder helpen in hun ontwikkeling. Zo’n intensieve samenwerking, vanuit een gedeelde visie, vindt ook plaats binnen het passend onderwijs, waar docenten samen optrekken met andere professionals. Ook zij leren van elkaar. Het gebeurt allemaal ‘op school en voor de klas’, volgens Steunpunt Passend Onderwijs. En daarom ligt ook hier de nadruk op de centrale rol voor de docent. Een docent die de kans krijgt om zich te specialiseren, de vereiste competenties te ontwikkelen en die ondersteund wordt door professionals. Om zo uiteindelijk de leerling extra goed te kunnen begeleiden.
Taak schoolleiding
Er ligt een belangrijke taak voor de schoolleiding, stelt rector Marieke van den Hurk op de site van het Nivoz. Niet de leerling, niet de leraar, maar de ontwikkeling van de leerling moet volgens haar centraal staan. Dat kan door bij iedere leerling de vraag te stellen: hoe vergroot ik zijn of haar kansen? Dat is voor de docent geen makkelijke taak. Daarom moet de schoolleiding docenten faciliteren in het aanleren van bewezen kennis, inzichten en vaardigheden.
Verder lezen?
Martin Bootsma en Eva Naaijkens schreven twee boeken. Naast het boek ‘En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven?’ (2018) is er inmiddels een boek specifiek gericht op het vo: ‘En wat als we nu weer eens gewoon gingen lesgeven in het voortgezet onderwijs?’ Meer over een open cultuur lees je in het OVM-artikel ‘Lesbezoeken: leren van collega’s’.
Stel jij jezelf als docent centraal? Hoeveel ruimte krijgt jouw ontwikkeling binnen je school? Deel je ervaringen met ons via onderstaand reactieformulier.
