Universiteit Utrecht zet zich met de Grote Rekendag al jaren in om rekenen leuker, praktischer en meer onderzoekend te maken voor leerlingen en leerkrachten in het basisonderwijs. Dat is nog steeds hard nodig: recent is vastgesteld dat maar een derde van de basisschoolleerlingen aan het gewenste rekenniveau voldoet. Wat hoopt de Universiteit Utrecht hierin te betekenen met de Grote Rekendag?
Ervaren en heruitvinden
De Grote Rekendag is in 2003 opgericht door het Freudenthal Instituut, een onderzoeksinstituut van de faculteit Bètawetenschappen van Universiteit Utrecht. Wiskundige en pedagoog Hans Freudenthal (1905-1990) vond dat leerlingen zich wiskunde eigen moesten maken door deze te ervaren naast het gebruik van hun lesboeken. Hij noemde dat ‘geleide heruitvinding’. Leerlingen krijgen dan geen kant-en-klare kennis overgedragen, maar vinden wiskunde zelf opnieuw uit, via het oplossen van problemen en gesprekken daarover. Als potentiële wiskundigen. Dit heet ook wel onderzoekend leren.
Te weinig tijd?
Het rekenonderwijs bestaat echter voornamelijk uit het zelfstandig maken van rekenopgaven, is te lezen in een artikel van universitair docent Vincent Jonker en collega’s (Universiteit Utrecht). Er is volgens hen weinig tijd voor gezamenlijk wiskundig redeneren en het oplossen van problemen die zowel leerlingen als leerkrachten inspireren. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor de lage reken-wiskundescores van Nederlandse leerlingen in zowel internationaal als nationaal onderzoek.
Open opdrachten en ‘wiskundige attitude’
Inmiddels wordt de Grote Rekendag uitgegeven door Malmberg, ondersteund door Onderwijsadvies en Training van de Universiteit Utrecht. Het ontwerpteam ontwikkelt rekenopdrachten die aansluiten op de leefwereld van kinderen en die hen samenwerkend, onderzoekend en creatief laten leren. De opdrachten zijn open en hebben niet altijd één juiste oplossing. Door niet binnen vaste kaders te blijven, kunnen leerlingen een zogeheten ‘wiskundige attitude’ ontwikkelen. Dat houdt in dat ze plezier hebben in het rekenen en beschikken over een onderzoeksgerichte instelling, adequaat aanpakgedrag, en zelfvertrouwen in het gebruik van wiskundige vaardigheden.
De basis voor leerkrachten: open en interactief
Voor leerkrachten is het bij deze manier van lesgeven belangrijk dat zij open interactief onderwijs kunnen geven, en dat zij tijdens hun opleiding zelf kennismaken met onderzoekend leren. Dit is voor leerkrachten niet vanzelfsprekend, zo wordt aangekaart in een ander artikel van Jonker en collega’s (Universiteit Utrecht). Om onderzoekend en probleemoplossend leren te kunnen begeleiden, moet je niet direct op een antwoord aansturen, niet meteen op gegeven antwoorden reageren en vooral de juiste vragen stellen.
De auteurs schrijven dat het kunnen begeleiden van onderzoekend leren veel kan betekenen voor potentiële leerkrachten en dat die behoefte er vanuit opleiders ook is. Sommige lerarenopleidingen basisonderwijs zetten de Grote Rekendag al in om onderzoekend leren bij hun studenten te stimuleren.
Meedoen met Grote Rekendag
De komende Grote Rekendag is op 29 maart 2023 en heeft als thema Afvalparade. Wil je meedoen? Zet deze datum in je agenda en bestel de materialen.
Meer achtergrondinformatie
Wil je verder lezen over het thema onderzoekend leren binnen het rekenonderwijs? Lees ook deze artikelen:
- Waarom de Grote Rekendag? uit (online) magazine Volgens Bartjens (2020), over het belang van onderzoekend leren.
- Practica in de lessen rekenen-wiskunde en didactiek op de pabo uit (online) magazine Volgens Bartjens (2018/2019), over onderzoekstaken die pabo-studenten leren om wiskunde ideeën te ontwikkelen.
- Lerarenopleidingen basisonderwijs zetten de Grote Rekendag in om onderzoekend leren bij studenten te stimuleren uit (online) magazine Volgens Bartjens (2019) over hoe lerarenopleiders de Grote Rekendag inzetten om studenten te inspireren bij onderzoekend leren.
Natuurlijk zijn we benieuwd naar jouw ervaring met het onderzoekend leren in de reken-wiskundeles. Heb je eerder meegedaan met de Grote Rekendag? Laat het ons weten via onderstaand reactieformulier.
