Het ene oor in, het andere oor uit. Als docent hoopt u natuurlijk dat dit niet gebeurt met de informatie die u uw leerlingen geeft. U wilt dat uw leerlingen de lesstof onthouden, het liefst voor altijd. Maar hoe? Joshua Foer, een ‘doodgewone’ Amerikaanse jongen, trainde een jaar lang zijn geheugen, mét resultaat. Hij werd eerste op het Amerikaanse geheugenkampioenschap. Zijn geheim? Een retourtje geheugenpaleis. En dat paleis is niet alleen voorbehouden voor de royals onder ons. Iedereen kan er naartoe. U en uw leerlingen dus ook.
Een eeuwenoude techniek
Zijn fascinatie voor het geheugen begon toen journalist Joshua Foer in 2005 een artikel moest schrijven over de Amerikaanse geheugenkampioenschappen. Hij verwachtte er mensen aan te treffen met een fotografisch geheugen, mensen die door een aangeboren ‘afwijking’ meer konden onthouden dan anderen. Het tegenovergestelde bleek waar; de deelnemers hadden een doorsnee geheugen, dat ze door middel van trucjes en veel oefenen getraind hadden. Foer wilde dit ook leren. Via wetenschapper Ed Cooke hoorde hij over het inrichten van geheugenpaleizen, een techniek die in de vijfde eeuw voor Christus werd ontwikkeld. Aan deze techniek liggen twee principes ten grondslag: de mens is een kei in het onthouden van ruimtes en in het onthouden van (ongewone/rare) beelden.
Mevrouw de Vries zit bij de kachel
Maar hoe werkt het precies, dat geheugenpaleis? Je roept een gebouw op in je gedachte en in elke kamer beeld je je een situatie in die te maken heeft met iets dat je wilt onthouden. Stel, je wilt een lijst met namen in je geheugen printen. Al lopend door je mentale paleis, zie je dat de buurvrouw zich in de badkamer wast in een beekje en zand gebruikt als scrub. Mevrouw Zandbeek. Vervolgens loop je door naar de wc, waar je een man met schuurpapier in zijn handen op de toiletpot ziet zitten. Meneer Schuurman. Mevrouw van Doorn zit in de tuin, Meneer van Boven verstopt zich op zolder en Mevrouw de Vries verwarmt zich bij de kachel. Ziet u het al voor zich? Op deze manier kun je de namen sneller en gemakkelijker onthouden. Vervolgens reproduceer je ze terwijl je opnieuw door het gebouw heen ‘loopt’. Op elk moment in de toekomst kun je het paleis vervolgens oproepen. Let wel, als je iets voor langere duur wilt onthouden, dan is deze techniek erg tijdrovend; je moet de wandeling door het paleis dagelijks meerdere malen herhalen.
Het externe geheugen
Foer schreef een boek over zijn geheugentraining en deelname aan het geheugenkampioenschap. Hierin zegt hij: “Mensen steken minder energie in het onthouden van dingen, want Google onthoudt het toch wel. Onze hersenen kunnen nog steeds snel kennis opslaan en reproduceren. Als we ze maar goed gebruiken! Met de juiste benadering kan iedereen zijn geheugen verbeteren.”
Les in de kunst van het onthouden
Foer ziet hierin een rol weggelegd voor docenten op middelbare scholen. Wat hij aan hen wil meegeven: geef leerlingen les in ‘de kunst van het onthouden’. Leer ze hoe het geheugen werkt, welke informatie de hersenen eerder op zullen slaan dan andere informatie en geef ze concrete tips. Leerlingen zullen dan leren hoe ze informatie letterlijk een plek kunnen geven. De geheugenpaleizen kunnen ook zeker een uitkomst bieden voor de moderne vreemde talen; de techniek kan het voor leerlingen gemakkelijker maken om woordjes uit hun hoofd te leren. Als uitgever moderne vreemde talen vind ik het daarom belangrijk deze ontwikkelingen te volgen en het in mijn achterhoofd te houden bij het ontwikkelen van lesmethodes.
Heeft u ervaring met het toepassen van de geheugenpaleizen-techniek in de klas? Deel deze ervaring met andere docenten (en met mij) door een reactie achter te laten bij dit artikel.
Wendy Woelders – uitgever moderne vreemde talen
