Gossip Girl is voor veel docenten van nu een jeugdsentiment. Wie zat vroeger niet aan de buis gekluisterd om te ontcijferen wie ‘XOXO Gossip Girl’ was in de populaire dramaserie uit 2007? Roddelen is van alle tijden, maar met de digitale media van tegenwoordig, zoals TikTok, Instagram en Snapchat, hebben roddels en geruchten een grote impact op jongeren. De verhalen die worden verspreid gaan ook een stuk verder dan vroeger. “Wat deze kanalen doen, valt binnen de categorie smaad en laster. Dat is van een compleet andere orde dan roddelen”, aldus opvoedkundige Marina van der Wal in De Telegraaf.
Roddelkanalen, ook wel ‘juicekanalen’, zorgen voor veel problemen op school en bij leerlingen. De accounts zijn anoniem en plaatsen berichten over leerlingen, docenten en andere betrokkenen bij de school. Rector Marleen van der Flier van de Haarlemse middelbare school ECL geeft als fictief voorbeeld van een bericht: “Jan uit klas 3 havo, die in de kleine pauze heeft staan zoenen met Laura, terwijl ze een vriendje heeft”. Ook ECL is slachtoffer geworden van een juicekanaal. “Zeer onwenselijk en schadelijk”, zegt Van der Flier op NOS.nl.
Zijn roddelkanalen strafbaar?
De berichten op de roddelkanalen zijn niet meer vergelijkbaar met de sms’jes uit de serie Gossip Girl. “Dit is geen roddelen meer, maar gewoonweg smaad”, zegt opvoedkundige Marina van der Wal.
Je spreekt van laster wanneer iemand een leugen vertelt en weet dat dit een leugen is. Smaad is een verhaal dat waar kan zijn én een reputatie ernstig kan beschadigen. De roddels op het kanaal worden als smaad of laster beschouwd. Berichten zoals “Hoorde ik nou dat meneer (naam docent) met een leerling heeft gezoend voor een hoger cijfer?”, afkomstigvan een TikTok-account met roddels over docenten en leerlingen van het Sint-Janslyceum in Den Bosch,zetten de namen van docenten in een slecht daglicht. Alleen het gerucht al kan invloed hebben op het vinden van een baan of andere zaken waarbij een achtergrondcheck nodig is.
De politie waarschuwt in een video over de gevolgen van Gossip Girl-accounts dat het verspreiden van roddels en kwetsende berichten via sociale media strafbaar is: “Weet dat je er altijd aangifte of melding van kan doen.”
Wat is de impact op de slachtoffers van een juicekanaal?
De impact van deze anonieme roddelkanalen op leerlingen en docenten is verwoestend. Onwaarheden, kwetsende reacties en persoonlijke aanvallen leiden tot stress, angst en depressie. Pesten, buitensluiten en zelfs fysiek geweld zijn veel voorkomende gevolgen. Dit heeft niet alleen invloed op het welzijn, maar ook op de ontwikkeling van de leerlingen en docenten.
Een bericht zoals, “Was meneer (naam docent) nou binnengelopen op brugklaskamp toen er meisjes aan het omkleden waren?” kan zorgen voor scheve blikken naar de benoemde docent. En ook leerlingen die genoemd worden op een roddelkanaal merken het effect direct. ‘Ik stond op een van die accounts. Soms werd ik nageroepen in de gangen”, vertelt een leerling aan EenVandaag. Anderen vullen aan dat er meer gepest wordt na een roddel, leerlingen anders naar elkaar kijken of ze er vrienden door verliezen.
Telefoonverbod vanaf 1 januari 2024
Hoewel de maatregel in eerste instantie bedoeld is om concentratieproblemen tegen te gaan, kan het telefoonverbod dat ingaat in 2024 ook invloed hebben op deze hype. Mobiele telefoons, tablets, laptops en zelfs smartwatches, alle digitale apparaten zijn dan verboden op scholen.
Uit onderzoek blijkt dat apparaten afleiden. Naast verbeterde concentratie, kan de regel ook helpen bij het voorkomen van de anonieme roddelkanalen. Minder schermtijd betekent immers ook minder tijd om roddels te verzamelen en te plaatsen.
Creëer bewustwording en werk samen
Veel scholen roepen leerlingen op om te stoppen met het verspreiden van dit soort berichten, en aan ouders wordt gevraagd het thuis te bespreken. Toch is er een partij die, als het aan Ben Leenen ligt, vooral zijn verantwoordelijkheid moet nemen. Voor de directeur van het 2College Durendael is het duidelijk: “TikTok is denk ik een eerste verantwoordelijke om hier iets aan te doen. Hun verdienmodel is erop gericht om zoveel mogelijk mensen te verleiden om hiernaar te kijken, om hier actief te zijn. Maar dit gaat wel ten koste van leerlingen.”
De opkomst van roddel- en juicekanalen heeft enorme impact. Voorkomen is beter dan oplossen, blijf daarom in gesprek om bewustwording en begrip te creëren onder leerlingen. Denk je dat er toch een juicekanaal actief is op jouw school? Werk als docenten en ouders samen, blijf alert en maak het onderwerp bespreekbaar in de klas.
Wil je aangifte of een melding doen van een roddelkanaal, neem dan contact op met de wijkagent of bel naar 0900-8844.
