In dit derde artikel over leerstijlen besteden we aandacht aan leerfuncties, leerstrategieën en leertactieken. Deze begrippen hangen samen met de theorie over leerstijlen: de leerstijl van de leerling bepaalt de bijbehorende leerfunctie, leerstrategie en leertactiek. Leerlingen blijken zelf nauwelijks hierin te kunnen sturen. De docent kan hier wel invloed op uitoefenen. Voorwaarde hiervoor is wel dat de docent zelf weet hoe leerfuncties, leerstrategieën en leertactieken met elkaar samenhangen.
Volgens de Amerikaanse psycholoog Wilbert J. McKeachie zijn leerlingen slecht in staat leersituaties goed in te schatten. Ze weten dus niet meteen wat de beste aanpak is. Vaak is de enige tactiek die zij kunnen toepassen het verhogen of verlagen van hun inzet. Uit onderzoek naar leerstijlen en regulatiestijlen (H. Witteman, J.H. van Velzen) blijkt dat leerlingen vaak een bepaalde leerstijl inzetten met een beperkt scala aan strategieën. Leerlingen zijn meer gericht op de juistheid van de oplossing dan op de strategieën die gebruikt worden om het resultaat te behalen. Het is daarom goed in het kader van deze serie over leerstijlen aandacht te schenken aan leerfuncties, leerstrategieën en leertactieken waarbij we ons beperken tot docent-gestuurd onderwijs, omdat het vooral de docenten zijn die de leerlingen moeten helpen bij het vinden van de juiste combinatie van leerfuncties, leerstrategieën en leertactieken.
De leerstijl van de leerling bepaalt de spontane keuze van de leerfunctie. Onder leerfuncties verstaat de Utrechtse hoogleraar Jan Vermunt psychologische functies die tijdens het leren moeten worden uitgevoerd. Zo’n leerfunctie is bijvoorbeeld het in verband brengen van de te leren informatie met aanwezige voorkennis. Het zijn vooral de leerfuncties die de brugfunctie vervullen tussen leerstijl aan de ene kant en leerstrategieën en leertactieken aan de andere kant. De belangrijkste leerfuncties volgens Vermunt en Van Rijswijk (1987) zijn: analyseren, selecteren, structureren, memoriseren, relateren, concretiseren/personaliseren, kritisch verwerken en toepassen.
Ook de keuze voor de juiste leerstrategie en leertactiek hangt samen met de leerstijl. Onder leerstrategieën verstaan wij strategieën die gebruikt worden bij informatieverwerking. Bijvoorbeeld: Welke vraag wordt mij gesteld en kan ik stap voor stap naar deze vraag toe-redeneren? Onder leertactieken verstaan wij strategieën op micro-niveau die leerlingen inzetten bij het leren van de leerstof, zoals schema’s maken of alles onderstrepen. Onder leerstijlen verstaan we de toepassing van een set van leerstrategieën. Het gaat hier om spontane leerstijlen. Dit zijn leerstijlen die als het ware neurobiologisch zijn voorgeprogrammeerd. In de bijlage is de samenhang tussen deze spontane leerstijlen en de hieruit voglende leerfunties, leerstrategieën en leertactieken en leerresultaat te zien. In volgende afleveringen van deze reeks wordt nader ingegaan op de spontane leerstijlen (de serialistische, holistische, versalistische en oppervlakkige leerstijl).
We horen graag uw mening over leerstijlen in het onderwijs. Lijkt u dit haalbaar en bruikbaar? Doet u hier iets mee in uw lessen? Wat levert dit op?
