Leerlingen die niet alles uit hun hoofd hoeven te leren, maar toch het hoofdstuk kennen. En geen samenvattingen maken, maar genoeg hebben aan het lezen van de inhoudsopgave. Het is vast herkenbaar voor docenten. Nadat in de vorige aflevering in de reeks over leerstijlen de serialistische leerstijl aan bod kwam, kijken we nu naar de tegengestelde leerstijl: de holistische leerstijl. Wat zijn de voordelen en de nadelen van deze stijl? En hoe kunnen docenten het leerproces van deze leerlingen sturen?
De holistische leerstijl is compleet tegenovergesteld aan de serialistische leerstijl. De serialistische leerstijl is de leerstijl van de stapsgewijze verwerking (zie vorige aflevering), bij de holistische leerstijl gaat het om diepteverwerking. Uit onderzoek onder studenten (Van Rijswijk en Vermunt) blijkt dat een fink deel van studenten leert volgens deze diepteverwerking. Centraal staat bij deze wijze van verwerking het zoeken naar verbanden binnen de studiestof en verbanden tussen de studiestof en de eigen voorkennis. Diepteverwerkers proberen relaties te leggen tussen verschillende theorieën, tussen specifieke feiten en de grote lijn van een leereenheid, tussen feiten en conclusies en tussen de lesstof en eigen voorkennis. Deze leerlingen proberen zich een totaalbeeld van de studiestof te vormen door afzonderlijk behandelde onderwerpen samen te voegen, te structureren tot een samenhangend geheel. Zij studeren op een kritische manier, denken mee met de lesstof en komen tot eigen interpretaties.
Een voorbeeld maakt duidelijk welke leerstrategieën deze leerlingen gebruiken. Lisa moet zo’n 50 pagina’s tekst binnen enkele dagen bestudeerd hebben. Zij combineert de leerfuncties selecteren, structureren en personaliseren tot één leerstrategie. Als leertactieken gebruikt ze: lezen van inhoudsopgave, selecteren van belangrijkste hoofdstukken, deze vluchtig doorlezen, de belangrijkste punten in schema brengen (zie vorig artikel voor uitleg over leerfuncties, leerstrategieën en leertactieken). Lisa probeert wat ze leest te koppelen aan eigen ervaringen. Als ze de kern denkt te begrijpen, leest ze snel nog even de minder belangrijke hoofdstukken en paragrafen.
Samengevat: leerlingen met een holistische leerstijl letten op de grote lijn, zoeken naar verbanden in de leerstof, letten minder op details en leggen vaker verbanden met andere leerdomeinen (zie ook bijlage). Dit klinkt allemaal positief, maar deze leerstijl heeft ook negatieve kanten. Zo is het te weinig aandacht hebben voor details een valkuil. Ook kunnen leerlingen soms verbanden zien die er niet zijn (zie bijlage). Net als bij leerlingen met een serialistische leerstijl is het ook mogelijk om persoonskenmerken te koppelen aan leerlingen met een holistische leerstijl (zie bijlage). Uiteraard is dit generaliserend, maar in het algemeen kunnen we zegggen dat deze leerlingen extravert, impulsief en creatief zijn.
Net als bij de serialistische leerstijl tot slot een rijtje van tips die docenten kunnen geven aan leerlingen met een holistische leerstijl:
– Bedenk dat parate kennis van belangrijke feiten een onmisbaar onderdeel van bijna elk vak kan zijn. Leer dus niet te globaal.
– Wanneer de samenhang in de leerstof moeilijk te ontdekken is, bedenk dan dat aan memoriseren soms niet te ontkomen is.
– Zoeken naar relaties tussen onderdelen van de leerstof bevordert het overzicht over de grote lijn.
– En het belangrijkste advies: zoek geen verbanden waar ze niet zijn!
Heeft u nog meer tips voor leerlingen met een serialistische of holistische leerstijl? Laat het ons weten! In de volgende afleveringen gaan we verder met de versatilistische en de oppervlakkige leerstijl.
