Leerlingen die alleen leren voor de toets. En een dag later zijn ze alles weer vergeten. Heel herkenbaar en vast meer regel dan uitzondering. Na de serialistische, holistische en versatilistische leerstijlen komen we nu op de negatieve tegenhanger: de oppervlakkige leerstijl. Deze leerstijl wordt ingeschakeld als de leerling geen leerdoelen nastreeft maar egodoelen. En dit heeft weer alles met de motivatie van leerlingen te maken.
Net als bij de andere leerstijlen zijn ook de leerlingen met een oppervlakkige leerstijl te typeren (zie bijlage). Zo hebben ze weinig inzicht in de leerstof en kunnen ze de stof moeilijk toepassen. Ook misconcepties liggen al snel op de loer. Maar het meest typerend is toch dat leerlingen met deze leerstijl zelden intrinsiek gemotiveerd zijn en als ze het al zijn, dan missen ze een juiste studie-aanpak.
Over het algemeen wordt een oppervlakkige leerstijl veroorzaakt door een gebrek aan motivatie of door de verkeerde motivatie. Motivatie bepaalt de inzet die een leerling bereid is te leveren, maar ook het soort inzet. Wat wil de leerling met zijn inspanning bereiken? Een leerling kan zich op leerdoelen richten. In dat geval wil de leerling in de eerste plaats de leerstof beheersen. Als dit het primaire motief van de leerling is, dan zal hij zo goed mogelijke leerstrategieën inzetten. Meestal worden deze bepaald door zijn/haar dominante (spontane) leerstijl. Maar een leerling kan ook een egodoel nastreven. Dat betekent dat de leerling een een persoonlijk doel (egodoel) wil bereiken. De voornaamste egodoelen komen voort uit de volgende motieven (McClelland, D.C. (1987): het prestatiemotief, het affiliatief (sociaal) motief en het vermijdingsmotief.
Leerlingen die werken vanuit het prestatiemotief streven naar hoge cijfers om te laten zien hoe slim ze wel zijn. Zij proberen er achter te komen hoe de leraar toetst en zullen dan de strategieën inzetten om hun doel te bereiken. Minder ijverige leerlingen die vanuit ditzelfde motief werken minimaliseren hun inspanningen. “Had ik een 8 mevrouw? Fijn, dan hoef ik de volgende keer nog maar een 3 te halen om toch tot een 6 te komen”. Leerlingen die werken vanuit een sociaal motief streven er vooral naar om bij de groep te horen. Doet de hele groep niets voor de toets, dan doen zij het ook niet. Tot slot het vermijdingsmotief: leerlingen die vanuit dit motief werken vertonen uitstelgedrag, melden zich ziek bij toetsen of wenden zich opvallend van het leren af als zij een leidende rol spelen in hun groep.
Het verhaal over de motieven van leerlingen maakt duidelijk hoe belangrijk motivatie is in het leren. Motivatie is de drijvende kracht achter het leerproces. Deze zomer vindt u op deze site een reeks over motivatie.
