Bruisende aula’s, meer rust in de klas en weer ouderwets betalen met een pinpas in de kantine; terwijl het overheidsadvies pas een paar weken van kracht is, zijn de gevolgen al zichtbaar. Onderwijs van Morgen maakte een rondje langs de velden: hoe wordt het smartphoneverbod een maand na de invoering ervaren?
Vanaf 1 januari 2024 mogen mobiele telefoons niet meer gebruikt worden in de klas. De apparaten hebben een aangetoond negatief effect op de leerprestaties en leiden leerlingen af van wat belangrijk is op school: leren.
Thuis of in de kluis
Terwijl mobieltjes volgens het dringende advies enkel niet langer welkom zijn in het klaslokaal gaat 48% van de scholen nog een stapje verder, zo blijkt uit een onderzoek van de Volkskrant onder 228 middelbare scholen. Zij verbieden hun leerlingen om een telefoon te gebruiken gedurende de hele schooldag. Veel van de scholen zien positieve veranderingen. De leerlingen hebben niet alleen meer aandacht voor elkaar en voor de les, ook neemt (online) pestgedrag af en voelen de pauzes weer levendiger aan.
Terwijl de weerstand tegen de maatregelen veel minder is dan scholen vooraf verwacht hadden, zoeken leerlingen toch regelmatig de grenzen op. Handhaven op het verbod buiten de klas is lastig, al hebben sommige scholen daar inventieve oplossingen voor. Het Rhedens De Tender in Dieren heeft alle klassen een beloning van 1 euro per dag beloofd als er geen mobiele telefoon ingeleverd hoeft te worden. Dit wordt besteed aan wat lekkers of een klassenspel.
Bordspelletjes en minder stress
Leerlingen van het Staring College in Borculo moesten wel even wennen, maar vinden een schooldag zonder smartphone veel rustiger. ‘We praten nu veel meer met elkaar’, vertelt Stef aan een verslaggever van De Stentor. Damian stemt daarmee in terwijl hij met een klasgenoot het bordspel Wie is het? speelt. Ook afdelingsleider Marijn Dijkman van de school is blij met het verbod. Al was de grote hoeveelheid boze reacties van ouders in eerste instantie even slikken. ‘Er waren ouders die vonden dat we hun kind sociaal isoleerden door het smartphoneverbod.’ En dat terwijl volgens Dijkman het tegenovergestelde waar is: ‘Leerlingen zijn veel socialer zonder smartphone.’
Zo’n 100 kilometer verderop, op het Nuborgh College Veluvine in Nunspeet, geldt het verbod alleen in de klas. Leerling Christian is sinds de invoering minder afgeleid en ervaart zelfs minder stress: ‘Dat kreeg ik steeds als hij afging in mijn broekzak. Maar nu hij in mijn kluis zit, heb ik daar helemaal geen last meer van.’
Redacteur en socioloog Haro Kraak deelt zijn ervaring in de podcast de Volkskrant Elke Dag. Hij bezocht een middelbare school waar al langere tijd een algeheel verbod geldt. ‘Voorheen als er tien jongens op een rij zaten in de aula, zaten er negen op hun telefoon. Nu renden ze om elkaar heen. Ze waren aan het tafelvoetballen en er werd ook echt gevoetbald.’ Deze school in Zeeland had als voornamelijk doel om de concentratie in de klas te verbeteren, maar de sociale verandering was nog sneller zichtbaar.
Praktische bezwaren
42% van de scholen die de enquête van de Volkskrant invulden heeft de richtlijn precies overgenomen zoals voorgeschreven. Zij vinden het ‘niet van deze tijd’ om mobieltjes de hele dag te verbieden. Ook worden praktische bezwaren als het doorgeven van roosterwijzigingen en niet meer met je telefoon kunnen betalen in de kantine genoemd als nadelen van een verbod.
Techredacteur Frank Rensen vertelt in de eerdergenoemde podcast dat elke directeur het overheidsadvies anders interpreteert en afweegt. Zo sprak Rensen met een vso-school uit Den Haag waar juist de medische aspecten naar boven komen wanneer het over het verbod gaat. Leerlingen van die school hebben door de dag heen behoefte aan momenten van rust. Daarnaast worden bijvoorbeeld bloedwaarden voor bepaalde leerlingen gemonitord via hun smartphone. Een totaalverbod is op deze school daarom niet wenselijk.
Vervolgstappen
Over een half jaar wordt door demissionair minister Mariëlle Paul geëvalueerd of er strengere maatregelen, zoals een wettelijk verbod, nodig zijn. Het mobieltjesverbod gaat in het nieuwe schooljaar (2024-2025) ook gelden voor het primair onderwijs.
