Een kind in je klas dat geen Nederlands spreekt en mogelijk een compleet andere achtergrond heeft, vraagt om een specifieke begeleiding. Hoe zorg je ervoor dat een nieuwkomer zich welkom voelt en goed mee kan doen? Lees de tips van Pascal Tijdink, docent-onderzoeker taal en lezen op Iselinge Hogeschool met als specialisme nieuwkomers en NT2.
Pascal Tijdink is docent-onderzoeker taal en lezen op Iselinge Hogeschool met als specialisme nieuwkomers en NT2. Daarnaast geeft ze trainingen in traumasensitief lesgeven.
De intake
De eerste stap naar succesvolle integratie is een zorgvuldige intake. Dit kennismakingsgesprek is niet alleen belangrijk om praktische informatie te krijgen, maar ook om ouders en kind gerust te stellen. De inzet van sleutelfiguren van de GGD kan hierbij helpen. Zij fungeren niet alleen als tolk, maar kennen ook de cultuur van de nieuwe leerling en zijn of haar ouders. Dat zorgt voor betere communicatie en begrip. Ook kun je gebruikmaken van GlobalTalk, een tolkservice die eenvoudig te regelen is wanneer de ouders of leerlingen geen Nederlands spreken.
Een goed voorbeeld van een gestructureerde intake vind je op de website van LOWAN. Deze site biedt handvatten en voorbeeldintakes die je kunt gebruiken om het proces soepel te laten verlopen.
Veilig voelen
De kans is groot dat nieuwkomers, vooral vluchtelingenkinderen, ingrijpende jeugdervaringen hebben, zoals oorlog, geweld, verlies van familie, en gedwongen verhuizing. Het risico op psychische problemen is bij hen aanzienlijk. Vandaar deze adviezen:
- Geef structuur
Zorg voor duidelijke routines en voorspelbare dagen. Als een kind weet wat er komt, zal dat onzekerheid verminderen.
- Zorg voor een buddy
Zoek zorgvuldig een klasgenoot die de nieuwkomer helpt met de dagelijkse dingen, zoals de weg vinden of uitleggen hoe bepaalde zaken werken. Dat zal echt verschil maken.
- Gebruik visuele hulpmiddelen
Werk met pictogrammen, afbeeldingen en dagschema’s om taken en regels te verduidelijken. Dit helpt de nieuwkomer om zich zonder taalbarrières te oriënteren in de klas.
- Wees geduldig en ondersteunend
Geef het kind tijd om te wennen aan het nieuwe schoolsysteem en de taal. Straf niet als de leerling iets niet begrijpt of niet doet wat je verwacht, maar leg rustig opnieuw uit. Houd rekening met ‘de stille periode’: veel nieuwkomers spreken de eerste zes maanden weinig Nederlands. Ze begrijpen het vaak al wel, maar de productieve mondelinge taalvaardigheid komt later op gang.
- Creëer een open sfeer
Laat alle leerlingen weten dat fouten maken mag, als ze maar hun best doen om elkaar te begrijpen, ook als ze niet dezelfde taal spreken. In een open en veilige sfeer zal de nieuwkomer zich sneller durven uitspreken. Zet (meertalige) kinderboeken in die kinderen een inkijkje geven in verschillende culturen.
- Observeer
Soms zijn stress of trauma niet direct zichtbaar, maar gedragsveranderingen kunnen wel wijzen op sociaal-emotionele problemen. Om systematisch te observeren kun je gebruikmaken van de ReBTOSS-methodiek . Dit is een wetenschappelijk onderbouwde tool die je helpt om beter inzicht te krijgen in sociaal-emotionele problemen bij leerlingen. De tool helpt je te ontdekken waar een kind moeite mee heeft en hoe je daarop kunt inspelen.
Verdiep je in de wereld van de leerling
Verdiep je écht in de cultuur en geschiedenis van de leerlingen, zodat je hen beter begrijpt en kunt begeleiden. De gewoonten en verwachtingen die kinderen meenemen uit hun land van herkomst kunnen anders zijn dan wat we in Nederland gewend zijn.
Op Dollar Street kun je zien hoe mensen in verschillende landen wonen, werken en leven. Daarnaast zijn er veel indrukwekkende boeken die de verhalen van vluchtelingen beschrijven. Een aanrader is Zolang de Citroenbomen Bloeien, dat een meeslepend beeld geeft van de ervaringen van mensen die moeten vluchten vanwege oorlog.
Ouderbetrokkenheid
Ouderbetrokkenheid heeft een grote invloed op de leerprestaties en sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Echter, het bereiken van ouders van nieuwkomers kan een uitdaging zijn. Onderzoek toont aan dat deze ouders vaak wel degelijk betrokken zijn, maar dat de taalbarrière, culturele verschillen en een gebrek aan duidelijke communicatie van school hen belemmeren om actief deel te nemen. Veel ouders voelen zich buitengesloten, vooral wanneer ze de Nederlandse taal niet machtig zijn. Kies voor een persoonlijke benadering en betrek ouders actief bij schoolactiviteiten, bijvoorbeeld door uitnodigingen in de moedertaal te sturen of tolken in te zetten.
Het is ook belangrijk om te beseffen dat thuisbetrokkenheid, zoals samen lezen en interesse tonen voor schoolwerk, een grotere impact kan hebben op de schoolprestaties dan directe betrokkenheid bij de school. Het ondersteunen van ouders met praktische tips om hun kinderen thuis te helpen, kan dus minstens zo effectief zijn.
Volgende maand: Meer over NT2, taalontwikkeling en taalverwerving
Meer lezen
Asselman, M., Offerman, E., Wassink-de Stigter, R., Buijze, J., Golbach, M., Kooijmans, R., De Berk, A., Nelen, W., & Helmond, P. (2023). Traumasensitief Onderwijs – een handboek bij de implementatie. Consortium Traumasensitief Onderwijs: Sittard.
