Onderwijs gaat meestal over kennis en gelukkig ook steeds vaker over ervaring. De 21ste eeuw vraagt daarnaast om een eigentijdse verzameling van denkgereedschappen en attitudes, ofwel met een hip woord: een mindset. Hoe ziet die eruit? En wat kan het onderwijs daaraan bijdragen? In een reeks columns over de mindset voor de 21ste eeuw verkent onderwijsjournalist Erno Mijland deze vragen. Deel 1: het T-profiel.
De uomo universale is een relikwie uit de tijd dat bijna alle beschikbare kennis nog in één gestudeerd hoofd paste. Maar de afgelopen eeuwen – en steeds sneller in de afgelopen decennia – zijn wij ons meer gaan specialiseren. Je ziet dat terug in functies in organisaties, in schoolvakken (je hebt tegenwoordig wiskunde A, B, C én D!) en in de wetenschappen. Als alles in één hoofd zit, is het gemakkelijk kennis uit meerdere domeinen met elkaar te combineren tot nieuwe kennis. Die uitwisseling wordt moeilijker als gespecialiseerde kennis verspreid zit in hoofden die bovendien een eigen jargon en eigen normen en waarden hanteren. Stel je bijvoorbeeld een gesprek voor tussen een nefroloog en terreinanalist.
Verbanden leggen en verbinden
De 21ste eeuw is de eeuw van de innovatie. Willen we blijven vernieuwen, kennis delen en zoeken naar relevante toepassingen van wat we gezamenlijk weten en kunnen, dan moeten we lijntjes kunnen leggen met andere werelden. Daarvoor is het nuttig dat we werken aan ons persoonlijke T-profiel van kennis en ervaring.
Een T-profiel is niet alleen een strook staal; de term wordt gebruikt als metafoor in de wereld van de loopbaanoriëntatie. De letter T bestaat uit een verticale lijn die staat voor de deskundigheid, het de diepte ingaan. De horizontale lijn staat voor een brede oriëntatie. Aan je specialisme ontleen je autoriteit; door je brede oriëntatie kun je verbanden leggen, je kennis plaatsen in een relevante context, communiceren met mensen die niet thuis zijn in je vakgebied en zo verbanden leggen en verbinding maken. Door een uniek T-profiel te ontwikkelen, creëer je een niche en zal er vraag zijn naar je diensten.
PABO-opleidingen opsplitsen
Het onderwijs kan jonge mensen helpen bij het ontwikkelen van zo’n T-profiel. Bied opleidingen aan waarin jonge mensen zich écht kunnen specialiseren. Splits bijvoorbeeld die PABO-opleidingen nou eens op in opleidingen voor onderbouw en bovenbouw. En geef leerlingen met talent voor geschiedenis de kans zich hierin extra te bekwamen. Maar ook: laat leerlingen en studenten vanuit verschillende profielen of studierichtingen in projecten samenwerken. In een minor ondernemerschap begeleidde ik eens een groep studenten met daarin onder andere een econoom, een audioloog en een werktuigbouwkundige. Geweldig! Of creëer opdrachten waarvoor leerlingen bij verschillende specialisten te rade moeten gaan.
Al die kopjes met T-profielen vormen straks samen een stevige constructie voor de toekomst van onze kenniseconomie. Want met alleen kennis en ervaring komen we er niet.
Wat doet u om leerlingen te laten werken aan hun T-profiel?
