Maak kennis met Barend Last: spreker over AI en onderwijs op Het Nationaal Taalcongres

Barend, je bent een bekende naam in de onderwijswereld. Kun je ons, in een notendop, iets verrassends over jezelf vertellen dat we misschien nog niet weten?

‘Veel mensen weten niet dat ik in het leger heb gezeten! Na mijn middelbare schooltijd – ik was net 17 jaar en had het vmbo afgerond – heb ik vier jaar lang de wereld rondgevaren bij de Koninklijke Marine. Na die vier jaar wilde ik mezelf graag doorontwikkelen. Dat kon wel bij de marine, maar hogerop komen zou lang duren. Uiteindelijk besloot ik daarom om na die vier jaar bij de marine in Utrecht te gaan studeren. Dat kon via een toelatingstoets, ook wel de 21+ toets genoemd.’

Iedereen heeft een bron van inspiratie. Wat was het moment of de ervaring die jou ertoe bracht om je hart te volgen en in het onderwijs te gaan werken?

‘Na de marine ging ik eerst Kunst & Economie studeren, maar dat was het helaas niet voor me. Ik worstelde behoorlijk met wat ik wilde gaan doen. Ik deed een beroepskeuzetest bij een onderwijspsycholoog. Zij vroeg tijdens het gesprek: “Is het onderwijs niet wat voor jou?” Ik antwoordde toen: “Ben je gek?” Maar het begon me op te vallen dat meerdere mensen in mijn omgeving al eens opgooiden of lesgeven niet iets voor me was. Daardoor begon ik te reflecteren. Ik ben altijd met veel kinderen om me heen opgegroeid, doordat onder meer mijn vader een manege runde en mijn moeder een jeugdtheaterschool. Ik kon altijd goed met kinderen overweg, maar had me nooit gerealiseerd dat ik daar mijn werk van kon maken. Zo werd het zaadje geplant. 

Zelfs tijdens het introductiekamp van de PABO, toen we 500 leerlingen van een aantal basisscholen uit de omgeving een dag lang moesten vermaken, dacht ik nog: waar ben ik in hemelsnaam aan begonnen? Uiteindelijk deed ik een oud ponykamp-spelletje van mijn vader, met groot succes. De kinderen hadden het de rest van de dag over hoe vet dat spel was. Toen dacht ik wel: hé, misschien is dit toch iets voor mij.’

Is GenAI een bedreiging voor schrijf- en leesvaardigheden? Of valt dat wel mee?

Je keynote op Het Nationaal Taalcongres gaat over de impact van GenAI op het leerproces. Kun je een sneak peek geven van wat de deelnemers kunnen verwachten?

‘Veel mensen weten eigenlijk niet echt hoe de techniek achter GenAI werkt. Wat gebeurt er nou precies onder de motorkap? ChatGPT, wat nu door velen – leerkracht én leerling – wordt gebruikt, werkt op basis van wat je noemt een ‘taalmodel’. Dat heeft dus direct iets te maken met taal, en dus ook taalonderwijs. Als je echt begrijpt hoe die techniek werkt, kun je veel beter plaatsen wat je er wel en niet mee kunt. Het is belangrijk om daarbij stil te staan.

Het tweede aspect waar ik op inga, is dat veel docenten GenAI als een bedreiging voor schrijf- en leesvaardigheden zien. Maar is dat zo? Gaan we door GenAI ontleren, -lezen en -spreken? Of valt dat wel mee? En waar ligt dat dan aan? Ik hoop in mijn verhaal GenAI te contextualiseren.

Je geeft ook een deelsessie over blended learning en de impact van GenAI op het leerproces, wat is die ene gouden tip of inzicht waarvan je hoopt dat elke docent en leerkracht meeneemt naar huis?

‘We hebben een tool die fantastische teksten kan schrijven en interpreteren. Veel mensen denken dat we daardoor niet meer taalbewust hoeven te zijn. Maar om te kunnen werken met ChatGPT is taalbewustzijn juist nóg belangrijker. Je moet enorm veel van taal weten om zo’n programma voor je te laten werken. Taalonderwijs is en blijft daardoor enorm belangrijk. Het gaat om de manier van benaderen.’

Als deelnemer, naar welke andere sessie kijk jij het meest uit en waarom juist die sessie?

‘Ik kijk voornamelijk uit naar de sessies over mediawijsheid en digitale geletterdheid, omdat ik deze het belangrijkst vind in deze tijd. Het ligt natuurlijk ook in lijn met mijn verhaal. Er is echt nog werk te verzetten als het gaat om leerlingen én leraren digitaal geletterd maken en mediawijsheid bij te brengen. De sessies die daarover gaan vind ik daarom ontzettend interessant.’