Over een paar weken staan de examens voor de deur. De laatste tentamens zijn geweest en u als docent bent er helemaal klaar voor om alle weggezakte stof weer eens op te frissen. Enthousiast schrijft u samenvattingen op het bord en regelt u oude examens om te oefenen. Tot uw grote schrik wordt ook dit jaar uw enthousiasme lang niet door alle leerlingen gedeeld. Als zoutzakken hangen ze in de banken, als ze überhaupt al komen…
Mijn filosofie is dat leerlingen moeten produceren in plaats van consumeren. Daarom heb ik de afgelopen periode gewerkt aan een meer activerende vorm van examentraining voor 5 havo economie. Uitgangspunten waren keuzevrijheid, afwisseling, activering en inhoudelijke dekking van het examenprogramma.
Keuzevrijheid
De afgelopen jaren heb ik gemerkt dat de behoefte aan herhaling per leerling nogal uiteenloopt. De ene leerling wil heel graag weten hoe het ook al weer zat met de belastingen, terwijl de ander dit een makkie vindt en zich afvraagt hoe het zit met de betalingsbalans. In de ene les let de ene leerling op en eet de ander uit zijn neus en bij een andere les is het omgekeerd. Door leerlingen keuzevrijheid te geven in welk onderwerp ze willen herhalen, is dit probleem uit het klaslokaal. De vraag was echter hoe dit te doen. Uiteindelijk heb ik een systeem gemaakt met 15 “bakken” (zie foto rechts). Elke bak gaat over een economisch examenonderwerp en bevat een creatieve opdracht en één of twee examenopgaven over dat onderwerp. Uiteraard zijn ook de antwoorden van de opdrachten terug te vinden in de bak. De leerlingen maken eerst de opdracht en daarna de examenopgaven. Ze mogen zelf kiezen welke bak ze wanneer doen en of ze de opdrachten alleen of in een groepje maken.
In de praktijk blijkt het goed te werken. Leerlingen kiezen bewust voor een bepaald onderwerp dat ze moeilijk vinden of kiezen juist voor iets wat ze leuk lijkt. Ook meegemaakt dat een leerling zei: “Mevrouw, ik heb niet zoveel zin vandaag, heeft u wat makkelijks? Dan doe ik in ieder geval wat.”. Leerlingen zijn enthousiast, ze posten zelfs foto’s op Twitter.
Afwisseling en activering
Om de leerlingen te activeren was het in mijn ogen noodzakelijk dat de opdrachten verschillend waren en dat de leerlingen wat anders moesten doen dan een stuk tekst lezen en een paar vragen daarover maken. De examentraining bevat daarom zeer uiteenlopend materiaal. Bijvoorbeeld een woordslang over de arbeidsmarkt, een stripverhaal over inflatie, een aantal kaartjesopdrachten en tweetal online opdrachten: Inflation-island van de ECB en een belastingopdracht van de Belastingdienst.
Over het algemeen zijn havo-leerlingen fanatiek bij opdrachten waar een vorm van competitie in zit. Daarom heb ik ook twee spelvormen opgenomen; de door mij gemaakte opdracht bij Koehandel en het economisch Triviant van Gerriët van Zuthem. Beide opdrachten zijn zeer populair en als eerste weg bij binnenkomst. De Triviant is inhoudelijk behoorlijk pittig, maar dat mag de pret niet drukken. Sommige leerlingen noteren zelfs de termen die ze fout hadden zodat ze die later terug kunnen lezen.
Dekking examenprogramma
De 15 bakken dekken het examenprogramma natuurlijk niet helemaal, maar de combinatie van opdrachten en examenopgaven komt een heel eind in de buurt. Ik heb slechts een paar klassikale lessen gegeven om de theorie te herhalen. Dit heb ik gedaan in de vorm van een mindmap bij de onderwerpen arbeidsmarkt en economische kringloop. Daarnaast zijn Youtube-filmpjes zeer geschikt om de theorie te herhalen. Dit kan de leerling in zijn eigen tijd doen of in het lokaal met een notebook. Bij veel opdrachten heb ik links naar Youtube-filmpjes gegeven, bijvoorbeeld de bevolkingsindeling, het wighuisje, de inflatiesoorten en uitleg van belastingaangifte. De filmpjes staan in de ELO, zodat de leerlingen deze thuis terug kunnen kijken. Daar staat ook al het gebruikte lesmateriaal en de links naar de examenopdrachten. Nog meer oefenen moet uiteraard gestimuleerd worden.
Mijn ervaring met deze vorm van examentraining is zeer positief, maar of het werkt dat zal de grote test op 27 mei uitwijzen.
Evelien Hoekman
