Het is april 2008. Op het strand bij Scheveningen is een zeiljacht aangespoeld met de naam Tara 207. De enige passagier is een jonge vrouw die een onbekende taal spreekt. Wat we begrijpen is dat een groot onheil Nederland bedreigt. De code om het gevaar te weren ligt in een huis in de ‘Zône’. Wie de code vindt, redt Nederland.
Frans Ottenhof, docent biologie, auteur en trainer, bedacht Tara 207, onderwijs in de vorm van een spel. Maar om het spel te kunnen spelen heb je kennis nodig. Dat is game-based learning. Spel geeft de mogelijkheid om te oefenen in een veilige omgeving. Kleine kinderen leren vrijwel alles spelend en voor grote kinderen geldt dezelfde drive om een doel te bereiken en een moeilijkheid te overwinnen. Daarbij zijn onze hersenen gemaakt om problemen op te lossen. Als je een probleem oplost schiet je dopaminespiegel omhoog, je wordt door je eigen chemische huishouding beloond.
Ottenhof ontwikkelde al verschillende spelen, Onderwijsvanmorgen interviewde hem erover.
Wat was je eerste spel?
‘Ik heb de Onderzoeksgroep ontworpen om leerlingen te motiveren voor stof die minder aantrekkelijk of toegankelijk is. Het is een spel dat toepasbaar is in ieder vak en op ieder onderwerp. Het idee is: het is gewoon een hoofdstuk uit het boek, als spel. Het spel duurt een week of drie. Eerst worden er teams samengesteld met 3-4 leerlingen met verschillende competenties. Leerlingen moeten solliciteren om in een team te komen, ze moeten dus al gaan bedenken waar ze goed in zijn.
Daarna bestuderen ze samen de paragrafen uit het boek. Als ze denken dat ze de paragraaf beheersen beantwoorden ze een aantal kwisvragen waar ze munten mee kunnen verdienen. Met die munten kopen ze puzzelstukjes. De puzzelstukjes vormen samen een antwoord op een complex probleem uit het vak. Hoe beter je studeert, hoe meer geld je krijgt en hoe sneller je het probleem hebt opgelost. Als afsluiting schrijven ze een essay en maken ze een toets. Hoe ze tot de kennis komen mogen de leerlingen zelf beslissen, als aan het eind van het spel de kennis maar is verworven en verwerkt.
Gamebased learning wordt dus al breed ingezet op scholen in Nederland?
‘Nou, nee, eigenlijk niet. Hoeveel mensen doen geen sudoku’s of kruiswoordpuzzels in de trein, alleen maar voor de voldoening van het oplossen? Maar in het VO wordt weinig gespeeld, onderwijs is een heel serieuze zaak. Docenten voelen zich ook wel bedreigd door digitale mogelijkheden, er zit veel angst. Schoolboeken geven houvast. Als ik het te druk heb pak ik ook het boek: alles staat er al in, makkelijk en veilig.
Onderwijs is als een Tomado frietensnijder. Er is een ijzeren rooster en alles is ingedeeld in stukjes: stukjes tijd en stukjes ruimte en op de bel verschuift iedereen naar het volgende vakje. Alles moet daar in passen, andere zaken kunnen alleen in projectweken. Maar helaas is er ook een tendens om meer les te gaan geven en minder tijd aan projecten te besteden.’
In opdracht van Kennisnet wordt op het moment onderzoek gedaan naar het effect van ‘de Onderzoeksgroep’ op het leren. Het is geen spel naast de les, maar een goed voorbeeld van lesvervangend spelen, een eigenschap van alle spellen van Ottenhof. De uitkomsten zijn nog niet beschikbaar, maar Ottenhof verwacht dat resultaten docenten zullen helpen over hun schroom heen te stappen.
Hoe is Tara 207 tot stand gekomen?
‘Toen ik met de Onderzoeksgroep bezig was ontdekte ik een aantal dingen: zelf informatie uitzoeken werkte goed, de teams werkten uitstekend samen, er was geen gezeur over groepsvorming. Er ontstond gezonde competitie tussen de groepen, zelfs na school wilden leerlingen komen kwissen voor punten. En ik leerde van mijn zoon een aantal dingen uit echte games, zoals directe feedback: je krijgt betaald bij een goed antwoord. Directe feedback is essentieel. Daarom vinden leerlingen online diagnostische toetsen maken leuk. Ook maakte ik een bonussysteem, hoe meer vragen op een rij je goed had, hoe meer bonuspunten het opleverde.’
‘Ik geef studiebegeleiding aan leerlingen die moeite hebben met leren. Zware gevallen, erg leuke kinderen over het algemeen. Ik praat veel met ze, moet ze eerst leren kennen. Ik hoorde van die leerlingen dat ze thuis veel gamen en dat ze daar veel van leren, al hadden ze zelf dat idee helemaal niet in eerste instantie. Ze leren Engels, samenwerken, problemen oplossen, complexe verhaallijnen volgen. Dat bracht me erop om onderwijs aan te bieden in een game. Er zitten echter ook nadelen aan zo’n online game. Fysiek doe je niks, je zit veel stil, je mist lichaamstaal en relatie. Ik wilde dus een onderwijsgame maken zonder de nadelen van een scherm. Het moest ook niet alleen digitaal zijn. Het moest virtual reality zijn, maar dan ‘real life’.’
Toen las ik What Video Games have to teach us about Learning and Literacy van James Paul Gee, een Amerikaanse onderwijskundige en taalkundige die heeft beschreven wat we allemaal kunnen leren over leren via gamen. Ik wilde zijn ideeën uitproberen en laten zien dat het werkte. Dat is Tara 207 geworden.’
Ottenhof speelt het zelf met zijn leerlingen, maar andere scholen kunnen het ook aanschaffen. In 2009 heeft Ottenhof met Tara 207 de Philip Kohnstamm IVIO-Prijs gewonnen.
‘Ik heb er zelf geld in gestoken, ik heb er veel over geschreven. Het wordt gespeeld, maar er is nog steeds geen grote groep scholen waar gaming structureel wordt ingezet. Terwijl het leerrendement uitstekend is. Je vraagt ook wel wat van docenten. Er gebeurt veel tegelijk: probleemgestuurd leren, samenwerkend leren, leerlingen gaan de gang op. Maar: scholen die Tara gedaan hebben doen het altijd weer, leerlingen zijn razend enthousiast. En het werkt.’
In de film wordt 207 Tara gespeeld door leerlingen van het Jan van Egmond Lyceum in Purmerend. Het project waarbinnen het spel gespeeld werd heette Enigma 2008, vandaar de titel van de film. Deel 2 is hier te zien.
