Het is duidelijk: gelukkige leraren blijven ook leraar. Maar wat is de impact van werkgeluk op onderwijskwaliteit? Schoolleiders Berenike Vossebeld, Angèl Chen, Mirjam van Ree en Manja Lubberhuizen deden allemaal om een andere reden mee met het onderzoek van Klassewerkplek. Wat is hun mening over de rol van werkgeluk in de kwaliteit van het onderwijs?
WAT IS KLASSEWERKPLEK?
Klassewerkplek is een onderzoek dat wil bijdragen aan een oplossing voor het lerarentekort, door voorbeeldscholen aan te dragen waar het voor leerkrachten ideaal is om te werken. Op die scholen zou de uitstroom van leerkrachten minimaal moeten zijn. De belofte van Klassewerkplek is om deze scholen te ondersteunen met de werving, mochten ze toch vacatures hebben. En wat blijkt: Klassewerkplekken hebben niet tot nauwelijks vacatures. Zijn zij immuun voor de problemen van het lerarentekort? Wellicht. In ieder geval past het goed bij de slogan van Klassewerkplek. Want een Klassewerkplek, dat is een school waar leerlingen overgaan, en leerkrachten blijven zitten.
Schoolleiders Berenike Vossebeld, Angèl Chen, Mirjam van Ree en Manja Lubberhuizen deden allemaal om een andere reden mee met het onderzoek van Klassewerkplek. Hun basisscholen scoren, volgens de leraren, hoog op ‘werkgeluk’. Een goede reden voor een groepsinterview. Wat hebben zij gemeenschappelijk?
Empathisch vermogen
Onderzoek, uit de positieve psychologie, laat zien dat gelukkige mensen beschikken over een groter empathisch vermogen. Hoe herkenbaar dit ook is, de schoolleiders maken daar wel een kanttekening bij. Berenike: ‘Uiteraard kun je meer naar buiten gekeerd zijn als je gelukkiger bent. Je hebt dan meer oog voor anderen. Tegelijkertijd verschillen de empathische vermogens natuurlijk per individu’. Toch herkennen de schoolleiders zich wel in de uitkomst van dergelijk onderzoek.
Ruimte voor de ander
De vraag is of dit ook tot beter onderwijs leidt. Berenike herinnert zich meteen de poster van Loesje: ‘Van gelukkige leerkrachten leer je het meest’. Ook Angèl vindt het verband logisch: ‘Als je lekker in je vel zit dan heb je meer ruimte voor een ander. Dat is zeker in het onderwijs nodig om de kinderen te kunnen zien’. Daarmee refereert de groep aan de randvoorwaarden voor een goed pedagogisch klimaat. Zowel voor wat betreft de autonomie van het kind als de relatie met het kind, is het belangrijk om een scherp oog te hebben voor zijn of haar behoefte. Empathische vermogens zijn dan onontbeerlijk.
Mirjam bekijkt het van de andere kant: ‘Verplaats je eens in het kind. Als je de hele dag moet luisteren naar iemand die zelf niet goed in zijn of haar vel zit, dat werkt toch niet?’.
Manja ziet in de coronatijd de effecten van empathie nog eens versterkt worden: ‘Sommige leerkrachten gaan er helemaal voor, die houden maximaal contact met de kinderen. Ze fietsen bijvoorbeeld alle kinderen langs om een attentie te geven. Anderen willen juist gewoon graag weer de bekende structuur in’.
Groeimogelijkheden
Angèl benadrukt ook het belang van werkgeluk op de groeimogelijkheden. Dat sluit aan bij de Broaden and Build-theorie uit de positieve psychologie. Je een wijdere blik en bent actiever als je je goed voelt. Het leervermogen neemt daardoor toe. Volgens Angèl is het heel eenvoudig: ‘Als je het leuk hebt dan groei je. Heb je het minder naar je zin dan daalt de kwaliteit’.
Schoolleiders doen ertoe
Ter afsluiting van de reeks kijken de schoolleiders terug op hun eigen rol. De conclusie is eensgezind: schoolleiders doen ertoe. Je team floreert als je allerlei randvoorwaarden invult. Dit doe je door de leerkrachten te vertrouwen, door doelen en richting te geven. Je spreekt je waardering uit en toont voorbeeldgedrag als het om collegialiteit gaat. Reflecteer, ben open en toon je kwetsbaarheid.
Voor deze schoolleiders lijkt het allemaal zo logisch en vanzelfsprekend, getuige hun benoeming tot Klassewerkplek dankzij het oordeel van hun leraren. Maar is het dat ook? Het is niet voor niets dat ze deze scholen zo positief beoordelen in het Klassewerkplek-onderzoek. Uit dit onderzoek blijkt inderdaad dat de rol van de schoolleider één van de belangrijkste thema’s is voor het werkgeluk van leraren, naast de eigen ontwikkelmogelijkheden.
Hoe is dat bij jou? Ben jij gelukkig in je werk als leerkracht? Ervaar je de mogelijkheden om je iedere dag weer verder te ontwikkelen? En ervaar je alle steun van je schoolleider? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
Lees ook deel I, II en III uit deze reeks: Lessen uit coronatijd: lerarentekort nu extra lastig, Schoolleider: geef ruimte en vertrouw op je leraren en Hoe geven schoolleiders richting aan professionals in het basisonderwijs
