Het maken van een tafelopstelling heeft veel invloed op de sfeer in de klas. Maar hoe zitten de sociale verhoudingen in een klas in elkaar? Waarom is een goede sfeer in de klas zo belangrijk? En hoe kun je als leraar met de tafelopstelling een goede sfeer creëren? In dit artikel van Pabo-student Marjolein Ruygrok lees je er alles over.
De sociale verhoudingen in een basisschoolklas zitten ingewikkeld in elkaar. Deze kunnen worden vergeleken met een apenrots: een soort hiërarchie waarin ieder kind een eigen rol vervult (Goossens, 2013, p. 934). Daarnaast is gebleken dat het sociale gedrag van kinderen grotendeels wordt bepaald door imitatiegedrag. Jonge kinderen vinden het belangrijk om bij de groep te horen. Hierdoor zijn ze sneller geneigd om het gedrag van anderen na te doen, zodat ze niet worden buitengesloten (Verhulst, 2005, p.142).
Tafelopstellingen en sfeer
De tafelopstelling kan de sociale contacten tussen kinderen in een klas stimuleren. Dit kan op verschillende manieren. Ten eerste is het soort tafelopstelling van invloed op de sociale contacten. Uit onderzoek van het HEAD-project is gebleken dat kinderen sneller met elkaar samenwerken als ze in groepjes zitten, terwijl ze bij een tafelopstelling in rijtjes sneller zelfstandig te werk gaan (Snijders, 2013 p.3).
Ook is van belang wie de keuze voor de tafelopstelling maakt. Als kinderen zelf mogen bepalen naast wie ze zitten, gaan ze sneller naast vriendjes zitten. Dat bevordert de onderlinge sociale contacten en de sfeer in de klas. Dit heeft dan ook een positiever effect dan wanneer de leraar de opstelling bepaalt. Een leraar is sneller geneigd om vriendjes en vriendinnetjes uit elkaar te zetten, zodat de kinderen beter opletten. Deze benadering heeft weinig effect op de sfeer in de klas (Vrolijk, 2016, pp. 14-20).
Sfeer en leerprestaties
Een goede sfeer in de klas heeft niet alleen effect op de sociale verhoudingen. Ook heeft het een positief effect op de leerprestaties van kinderen. Een goede sfeer in de klas creëert een gevoel van veiligheid bij kinderen (Verhulst, 2005, p.143). Dit zorgt ervoor dat kinderen minder gespannen zijn en minder bezig zijn met wat de omgeving van hen denkt. Ook kunnen kinderen die zich in de klas veilig voelen zich beter concentreren op de les, waardoor hun leerprestaties omhoog gaan (Wannarka, 2008, pp.2-3).
In de praktijk
Omdat de tafelopstelling van invloed is op de sfeer in de klas, is het belangrijk om er als leraar aandacht te schenken. Toch is sfeer in de klas niet alles. Een tafelopstelling in groepjes, waarbij het samenwerken wordt gestimuleerd, zorgt er bijvoorbeeld ook voor dat kinderen sneller zijn afgeleid en hun concentratie verliezen. Hierdoor doen ze minder actief mee in de les en gaan de leerprestaties juist weer achteruit (Marx, 2005, p.3). Voor een ideale tafelopstelling moet dus worden gekeken naar een tafelopstelling die positief is voor zowel de sfeer in de klas als de leerprestaties van kinderen.
Dit artikel van Marjolein Ruygrok, student aan de academische Pabo, is geschreven voor ‘Kijken naar kinderen’: een van de ateliers binnen de zogeheten ‘Research & Designateliers’. Hierin wordt verdiepend theoretisch of praktisch onderzoek gecombineerd met het ontwerpen van onderwijs.
Heb jij tips voor leraren in opleiding zoals auteur Marjolein Ruygrok? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
Bronnen:
Goossens, Marx, A. (2005). Effects of classroom seating arrangements on children’s question-asking, Learning Environments Research, 3.
Snijders, G. (2016) Kennisrotonde, Nationaal regieorgaan onderwijsonderzoek, 3.
Verhulst, F. (2005). De ontwikkeling van het kind. 8e druk. Assen: Koninklijke van Gorchem.
Vrolijk, K. (2014). Je klassenindeling op orde, Centrum voor onderweijs en leren, pp.14-20
Wawranka, R. (2008) Seating arrangements that promote positive academic and behavioural outcomes: a review of empirical research, Support for Learning, pp. 2-3.
