Aardrijkskunde is een vak voor denkers en doeners. Denkers kunnen naar hartenlust stoeien met theorieën of vergelijkingen maken tussen verschijnselen of gebieden. Maar ook doeners komen bij aardrijkskunde aan hun trekken: het vak leent zich immers uitstekend voor ontwerpen, presenteren of om een practicum te doen.
Denken en doen komen samen in veldwerk en excursies. Leerlingen kunnen de geleerde kennis en vaardigheden toepassen in ‘de echte wereld’. Of ze ervaren in het excursiegebied nieuwe verschijnselen die ze – weer terug in de klas – met geografische kennis gaan verklaren.
Het belang van veldwerk
Veldwerk en onderzoek in de eigen omgeving worden daarom door veel vakdidactici als een belangrijk onderdeel van de aardrijkskunde beschouwd. Ook de vakvereniging KNAG maakt zich al jaren sterk voor veldwerk. Enkele jaren geleden publiceerde het KNAG nog een enthousiasmerende brochure met succesvolle veldwerken in het voortgezet onderwijs. Ook de Minister vindt veldwerk belangrijk: in de examenprogramma’s staat expliciet beschreven dat leerlingen een onderzoek in de eigen omgeving moeten kunnen uitvoeren. Dat geldt voor de schoolexamens van zowel havo/vwo als vmbo.
In de praktijk
En hoe leven veldwerken en excursies bij docenten aardrijkskunde? Bij Malmberg merken we dat docenten er graag op uit trekken. We organiseren jaarlijks diverse veldwerkdagen, stadsexcursies en studiemiddagen op locatie. Deze bijeenkomsten trekken doorgaans veel belangstellenden. Vaak moeten we zelfs docenten teleurstellen, omdat we het maximale aantal deelnemers hebben bereikt. Deze veldwerken en excursies worden goed gewaardeerd. Docenten vinden het prettig om met collega’s naar buiten te gaan en ‘nieuwe’ gebieden te leren kennen. Geïnspireerd gaan de deelnemers naar huis. Vaak met het idee om ‘zoiets ook eens met de leerlingen te doen’.
Terug op school blijkt de praktijk toch iets weerbarstiger: er is vaak weinig tijd, geld en/of medewerking van collega’s om een excursie of veldwerk te organiseren. Toch slagen veel aardrijkskundesecties er wel in om mooie veldwerken met leerlingen te doen. Hoe krijgt u uw leerlingen buiten het klaslokaal? En hoe kan uw lesmethode u daarbij helpen? Ik ben benieuwd naar uw reactie.
Falco Zwinkels – uitgever aardrijkskunde
