Met gemiddeld 1 uur per dag minder les en een leerplichtige leeftijd van 7 jaar hebben Finse leerlingen op 15 jarige leeftijd 2000 uur minder onderwijstijd genoten dan Nederlandse leeftijdgenoten. Toch scoren Finse leerlingen op die leeftijd gemiddeld veel beter.
Zo is Finland als enig Europees land te vinden in de top 3 van de door Aziatische landen aangevoerde PISA-lijst. Nederland is op deze lijst pas te vinden op de 11e plek. Wat doen de Finnen anders in hun onderwijs waardoor het zoveel effectiever is? Wat doen de Finnen anders in hun onderwijs waardoor het zoveel effectiever is?
Collaboratief versus competitief
Wat opvalt binnen het Finse onderwijsmodel is de vrijheid die Finse docenten genieten en de samenwerkingscultuur. Dat laatste is een typisch Finse cultuureigenschap en vormt ook een fundamenteel uitgangspunt van het onderwijs in Finland. Onderwijs is collaboratief en niet competitief ingesteld. Scholen hebben niet als missie de beste leerlingen voort te brengen, maar houden zich meer bezig met hoe leerlingen en scholen kunnen samenwerken om voor iedereen de beste onderwijskansen te creëren.
Binnen het Finse onderwijs wordt veel maatwerk geboden. Onderwijsprogramma’s worden niet landelijk, maar per school door docenten zelf ontwikkeld. De kwaliteit van de docenten bepaalt in Finland de kwaliteit van het diploma; er worden geen centrale toetsen als de Cito-toets afgenomen en er vindt geen toezicht plaats door een onderwijsinspectie zoals we dat in Nederland kennen. Docenten hebben in Finland veel meer autonomie. Een gunstig neveneffect hiervan is dat per hoofd van de bevolking de onderwijskosten lager zijn dan in Nederland; docenten doen veel meer zelf.
Hoog opgeleide docenten
Meer vrijheid betekent ook meer verantwoordelijkheid en kwaliteit. Dit vraagt om goed opgeleide docenten die beschikken over uitstekende pedagogische en didactische kennis. Finse docenten, zowel in het basis- als voortgezet onderwijs, zijn daarom allen universitair geschoold en afgestudeerd op een wetenschappelijk valide onderzoek. Deze wetenschappelijke achtergrond heeft grote voordelen. Docenten hebben de bagage om zelf een verantwoord curriculum te ontwikkelen, toetsen te ontwerpen en hun eigen onderwijs te evalueren en te verbeteren.
Hier is dankzij de kortere schooldagen bovendien meer tijd voor. Deze extra tijd wordt ook benut voor betere samenwerking tussen docenten. Docententeams hebben o.a. tijd om leerproblemen van leerlingen met elkaar te bespreken, feedback te geven op elkaars lessen en nieuwe plannen te ontwikkelen.
Status
Docent word je in Finland overigens niet zo maar. Studieplaatsen bij de universiteit zijn beperkt en aan de toelating tot de opleiding gaat een zware selectieprocedure vooraf. De studie zelf is bovendien ook nog eens behoorlijk pittig. Het succesvol afronden van de opleiding verwerft prestige. Docenten in Finland staan hierdoor veel hoger in aanzien dan collega’s in Nederland. De autonomie die de docenten in Finland hebben, wordt ook erkend door de samenleving.
Kortom, in het Finse onderwijs staan docenten voor de klas met een absolute passie voor het vak en zij zijn door hun universitaire opleiding in staat op effectieve wijze te onderwijzen en hun vak verder door te ontwikkelen.
Hoe kijk jij aan tegen het Finse model waarvan het succes voor een zeer belangrijk deel leunt op de academisch geschoolde docenten? Heeft het Nederlands onderwijs baat bij meer universitair opgeleide docenten?
