Hoe wij in Nederland met media omgaan verandert sneller dan ooit. Het Mediawijsheid Competentiemodel uit 2012 kon na negen jaar dus wel een upgrade gebruiken. Maar wat is mediawijsheid ook alweer? En wat is er precies veranderd? Wij praten je bij.
Wat is Mediawijsheid?
Mediawijsheid is de verzameling competenties die je nodig hebt om je bewust, kritisch en actief te kunnen bewegen in de mediasamenleving. Mediawijsheid heb je op veel gebieden van de samenleving nodig, zoals onderwijs. Als je ‘mediawijs’ bent, ben je bijvoorbeeld in staat om je online te oriënteren op een nieuwe opleiding. Of je kunt een online cursus volgen. Kortom, mediawijsheid gebruik je om bepaalde doelen te bereiken. En om die doelen te realiseren, heb je meestal meerdere competenties tegelijkertijd nodig.
Het nieuwe Mediawijsheid-model: 8 competenties en 10 gebieden
Het nieuwe model van Netwerk Mediawijsheid is opgebouwd uit drie delen. In het midden van het model staan wij: de 17,5 miljoen Nederlanders die dagelijks in aanraking komen met media.
Binnenring: de competenties
Om ons heen staan twee ringen. In de binnenring staan de acht mediawijsheidcompetenties: bedienen, exploreren, vinden, creëren, verbinden, discussiëren, doorgronden en reflecteren. Deze competenties kun je, in wisselwerking met elkaar, gebruiken om je doelen in de buitenring te realiseren.
Buitenring: de gebieden
De buitenring is nieuw. Deze is geïnspireerd op het onderzoek van Ellen Helsper en Alexander van Deursen naar ‘tangible outcomes of internet use’. In deze ring staan de tien gebieden die je kunt beïnvloeden met mediawijsheid. In willekeurige volgorde: zelfontplooiing, identiteit, binding, persoonlijke relaties, maatschappelijke relaties, opleiding, werk, geld, gezondheid en vrije tijd.
Nieuwe vorm
Niet alleen inhoudelijk is het Mediawijsheid Competentiemodel vernieuwd, ook de vorm is veranderd. Het rechthoekige model uit 2012 heeft nu een ronde vorm gekregen. Dit maakt het model dynamische: alle combinaties van competenties en gebieden zijn mogelijk. In het nieuwe model zijn alle competenties zijn met elkaar verbonden, waardoor er geen sprake meer is van rangschikking. De rechthoekige, lineaire vorm past niet meer bij de mediasamenleving van 2021.
Wat kun je ermee?
Het competentiemodel geeft aan wat mediawijsheid nu precies is. Het helpt professionals, die lesmateriaal maken of lesgeven over mediawijsheid, om competenties te toetsen. Maar je kunt er ook inspiratie mee opdoen door de binnen- en de buitenring te draaien. Bijvoorbeeld: een leerling wil iets medisch weten (informatie vinden over gezondheid), maar moet kunnen bepalen wat een betrouwbare bron is (media doorgronden). En de leerling moet begrijpen waarom hij of zijn na zo’n zoektocht soms ‘medische’ advertenties in een tijdlijn ziet verschijnen (reflecteren).
Meer weten over mediawijsheid?
Lees de uitgebreide toelichting op het model (pdf). Wil je weten hoe jij mediawijsheid in jouw klas kunt toepassen? Dan zijn deze artikelen interessant voor jou:
Heb je al ervaring opgedaan met het Competentiemodel? Heb je tips of vragen aan andere leraren? Laat het ons weten via onderstaand reactieformulier.
