Na de reeks over het puberbrein wordt nu het brein van volwassenen onder de loep genomen. Hierbij staat de persoonlijkheidsontwikkeling centraal. Deze invalshoek is niet geheel onlogisch, want de ontwikkeling van mensen is aan het begin van de volwassenheid nog lang niet voltooid. Het doel is dus om samen met u te kijken naar de persoonlijke ontwikkeling van mensen. Hierbij houden we steeds voor ogen dat het gaat om de ontwikkeling van mensen die werken in het onderwijs.
In verschillende functies binnen het onderwijs worden verschillende eisen gesteld. Om een scherp voorbeeld te geven: een buitengewoon slimme student in de wiskunde die op 22-jarige leeftijd al zijn mastertitel haalt en op 25-jarige leeftijd promoveert, weet ongetwijfeld veel van wiskunde, maar zal normaal gesproken nog niet geschikt zijn om rector te worden van een scholengemeenschap havo/vwo. Een 35-jarige docente wiskunde met een tweedegraads bevoegdheid, zou wel geschikt kunnen zijn. Het is duidelijk dat voor een dergelijke functie andere kwaliteiten nodig zijn dan de kwaliteiten die een superieur intellect te bieden heeft. Over die groei van diverse aspecten van intelligentie wil ik graag met u in discussie gaan.
De lijn in de reeks
Ik heb natuurlijk wel een lijn voor ogen bij deze reeks. Ik wil algemeen beginnen door me te richten op het ontstaan en de groei van het ego. Vervolgens wil ik me gaan focussen op de verschillende functies in het onderwijs (docenten, mentoren, directieleden en voorzitters van centrale directies en leden van colleges van bestuur) en de verschillende groeiprocessen die mensen in die functies door moeten maken. Dus: aan welke voortgaande groei moet iemand in het onderwijs in zijn/haar specifieke functie voldoen?
Dichters en wetenschappers
In mijn artikelen zal ik mij laten leiden door wetenschappers als Jean Piaget, Jane Loevinger, Lawrence Kohlberg en Robert Kegan. Maar ik zal zo nu en dan ook terugvallen op mijn literaire achtergrond, zoals ik nu heb gedaan met het openingsfilmpje waarin een gedicht wordt voorgedragen van William Wordsworth uit 1802. Het gedicht stamt uit het tijdperk van de Vroege Romantiek. Toen het gedicht geschreven werd, hadden we de Verlichting met zijn nadruk op de ratio achter ons gelaten en keken we naar het leven met de nadruk op emoties. Met de kennis van nu weten we dat ten tijde van de Verlichting (rationalisme) onze neocortex prevaleerde, maar dat nu het oude limbische systeem (zoogdierenbrein) de overhand heeft genomen.
De mens los van het universum
Ten tijde van de Verlichting werden kinderen geportretteerd als onvolgroeide volwassenen. Maar in het tijdperk van de Romantiek keken mensen met weemoed terug naar die prachtige kinderjaren, toen alles nog mooi en goed was. Er waren in die tijd religieuze stromingen die beseften dat de mens in het begin van zijn leven geen onderscheid kan maken tussen zichzelf en zijn omgeving. Zijn ego is een onderdeel van het universum en dat is gelijk aan God. Zij verklaarden de zondeval als het moment dat het ego zich losmaakt van het universum. Op het moment dat het kind ‘ik’ zegt, stelt het zich buiten het universum, dus buiten God en ziedaar de zondeval, de erfzonde en de zonde van hoogmoed. In feite is dit ook het verhaal van de evolutie. Zo’n 50.000 jaar geleden verschenen er tekeningen in grotten. Ineens veranderde de wereld voor de denkende mens. Hij zag zich niet langer als onderdeel van ‘de totaliteit van het zijn’, maar hij zag zichzelf als een zelfstandig subject die een relatie had met andere objecten om zich heen. Daar gaat het gedichtje “My heart leaps up” van Wordsworth over. De volwassene kan leren van het kind, doordat deze nog dichter bij de oerstaat (=God) staat. Zo weten we al langer dat jonge kinderen sneller talen leren, en dat jongeren meestal sneller zijn in het beheersen van digitale technieken.
Maar tegenwoordig weten we nog beter. Er zijn namelijk zaken die wel veel tijd vergen, wat juist voordelig is voor volwassenen. Persoonlijkheidsontwikkeling is er daar één van. Mensen kunnen, zo blijkt uit onderzoek van bijvoorbeeld Prof. Margriet Sirskoorn, tot op hoge leeftijd blijven groeien. Van de voorsprong die volwassenen in de loop van vele jaren opbouwen, kunnen jongeren gelukkig blijvend profiteren. Ouders, opvoeders en docenten blijven dus belangrijk.
Met dit begin wil ik de route uitzetten. Ik hoop dat ik veel mensen op deze weg tegenkom. Laat vooral je reactie achter via onderstaand formulier!
