Het is een kort, enigszins bizar en ook nog tragikomisch filmpje over de rol van de mentor dat ik op YouTube vond. Maar wel interessant, omdat de rol van de mentor en van de vader van de jongen hier door elkaar lopen. De verhouding tussen vader en zoon is beladen met emoties. Wederzijdse liefde, vertrouwen, vader, mentor, verdriet: daar gaat het om. Dat de vader notaris is, doet er niet toe. En hoe onbelangrijk dit is, bewijst het vervolg van het filmpje na de mededeling dat de vader dood is.
Een paar beelden zeggen meer dan woorden. Immers, het bewustzijnsniveau wordt niet bepaald door cognitieve intelligentie, maar door sociaal-emotionele intelligentie. Je zou kunnen zeggen dat cognitieve intelligentie de basis is van geleerdheid, maar dat sociaal-emotionele intelligentie de basis is van wijsheid.
De crux van Kegan
In het vorige artikel hebben we een les gevolgd van Marieke Jonkers. We hebben haar vergeleken met de leerlingen in haar klas. We hebben kunnen constateren hoezeer ze overwicht had over haar leerlingen. We vervolgen nu ons verhaal. We weten inmiddels dat persoonlijkheidsontwikkeling samengaat met de verschuiving van subject naar object. Door reflectie kunnen we zaken binnen onszelf naar buiten brengen en ze object maken. Na dit proces van objectificatie kunnen we ons ineens realiseren dat wat we als werkelijkheid (als waar) hebben beschouwd eigenlijk slechts een eigen constructie van de werkelijkheid was. Onze kijk op de werkelijkheid is dan veranderd, omdat het ‘zelf’ is getransformeerd door de verhouding tussen subject en object. Deze verhouding is de crux van de transformatie van het bewustzijn, volgens Kegan. Het is deze transformatie van de relatie tussen subject en object die ons in staat stelt steeds objectiever te worden en de waarheid te zien, zij het dat deze waarheid beperkt wordt door het niveau van het bewustzijn.
Objectificatie
We hebben al kennis gemaakt met de Japanse docent Toshiro Kanamori, 57 jaar oud. Hij is inmiddels wereldberoemd door zijn wijze van lesgeven en omgang met zijn leerlingen. Hij leert zijn leerlingen niet alleen hoe ze moeten leren, maar hij leert ze ook samenwerken, gemeenschapszin, het belang van open en eerlijk zijn, hoe om te gaan met tegenslagen en de schade die pestgedrag aan jezelf en anderen toebrengt. Dit heeft hij niet uit boeken geleerd. Nee, hij is erin geslaagd zijn eigen persoon naar buiten te brengen (objectificatie) en te laten samensmelten met zijn leerlingen. Hij ís zijn leerlingen. Hij bevindt zich ergens in het 4e stadium van bewustzijn.
De gesocialiseerde geest
Wat zijn belangrijke verschillen tussen het 3e bewustzijnsniveau van de jonge docent en het 4e niveau waarin een mentor, en een lid van de directie, zich bij voorkeur bevindt? In het 3e niveau voelt het ego zich verbonden met zijn omgeving, omdat het zich verbonden weet door de waarden en normen van de omringende culturele omgeving. Een volwasssene op dit niveau kan vooruit denken en kan abstracter denken. Kegan noemt dit de gesocialiseerde geest. Ongeveer 42% van de volwassenen bereikt dit niveau van bewustzijn.
Het niveau van mentoren en directieleden
In de periode tussen 25 en 50 jaar gaat de ontwikkeling verder. Zo’n 38% van de volwassenen eindigt ergens in het 4e stadium, terwijl slechts 1% het 5e stadium haalt. Wie het 4e stadium haalt, is in staat zijn/haar omgeving kritisch te bekijken. De persoon wordt niet beïnvloed door de opvattingen van anderen, maar bepaalt zijn/haar eigen koers. Een vrije, zelfsturende geest dus. Ik schat het gewenste niveau van de mentor en leden van directies ergens tussen de niveaus 3 en 4. Er zullen er echter ook zijn die ergens op het 4e niveau zitten en op weg zijn naar 5. Op dit hoge niveau bevinden zich vermoedelijk bestuurders van ROCs, HBO’s, prominente beleidsmakers. In het volgende artikel verschijnt de vrouwelijke topper ten tonele.
