Met de NPO-gelden hoopte het kabinet per direct leerachterstanden, opgelopen door de coronacrisis, op te lossen, maar dat blijkt in de praktijk niet zo makkelijk. De meeste scholen komen niet toe aan herstel. Door de voortslepende pandemie en het lerarentekort zitten klassen regelmatig thuis. Vanuit het onderwijs en het Platform Perspectief Jongeren (PPJ) klinkt daarom het dringende advies: hou de scholen open en pas de randvoorwaarden van het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) aan.
Leervertragingen inlopen
Op dit moment lukt het maar 29 procent van de scholen om invulling te geven aan het NPO, peilde de Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS). Vrijwel alle schoolleiders willen dat het programma wordt verruimd. ‘Op veel scholen is het overeind houden van het onderwijs op dit moment de focus. Je komt daardoor nauwelijks toe aan het inlopen van leervertragingen, maar probeert te voorkomen dat ze groter worden’, zegt AVS-voorzitter Ingrid Doornbos in een artikel van AVS. Dit komt vooral door het lerarentekort in combinatie met de coronamaatregelen, waardoor leraren en leerlingen te pas en te onpas thuiszitten.
Nationaal Programma Onderwijs verlengd
Bij de start van het NPO in maart 2021 was het de bedoeling dat de NPO-gelden in twee jaar gebruikt worden. ‘Dat kon al nooit’, zegt René Peters, onderwijswoordvoerder van het CDA. Naar aanleiding van de AVS-peiling heeft Peters kritische vragen gesteld aan de nieuwe onderwijsminister Dennis Wiersma. Hij wil onder meer weten of het NPO verlengd kan worden met twee jaar. Wiersma gaf aan hiervoor open te staan en diende een voorstel in waar het kabinet mee instemde: het geld kan nu ook gebruikt worden in schooljaren 2023/2024 en 2024/2025. Wat de minister betreft wordt het ingezet om de basis − lezen, schrijven en rekenen − te versterken.
Platform Perspectief Jongeren
Om het NPO maatschappelijk te begeleiden en gemaakte keuzes te volgen, is het Platform Perspectief Jongeren (PPJ) opgericht. Als onafhankelijke commissie heeft deze drie hoofdtaken: signaleren, reflecteren en adviseren. In een brief aan het ministerie van OCW doet de commissie verslag van de eerste signalen vanuit het onderwijs rondom het NPO. Ook het PPJ vindt twee jaar niet genoeg om tot duurzame oplossingen te komen. ‘Momenteel gaat er veel geld naar kortetermijnoplossingen door in te zetten op ondersteunende bureaus of instituten voor bijles (schaduwonderwijs) en is het lastig voor scholen en onderwijsinstellingen om in deze overbelaste actuele situatie aan gewenste duurzame verbetering te werken’, zo staat in de brief. De commissie ziet daarom liever een verlenging van het Nationaal Programma Onderwijs met twee tot zes jaar.
Het PPJ vindt daarnaast dat er meer aandacht moet zijn voor de randvoorwaarden, die ervoor zorgen dat de NPO-middelen überhaupt effectief kunnen zijn op de lange termijn. Daarmee bedoelen ze een structurele aanpak van het lerarentekort, het coronaproof maken van schoolgebouwen en klaslokalen, kleinere groepen en het stoppen met het sluiten van de scholen.
Lerarentekort
De aanpak van het lerarentekort zou een permanent spoor naast het Nationaal Programma Onderwijs moeten zijn, vindt het PPJ. Veel scholen zetten NPO-gelden in voor kleinere klassen en meer een-op-eenbegeleiding, maar daar is personeel voor nodig. Juist kleinere groepen kunnen de werkdruk verlagen en zijn effectief bij het wegwerken van leerachterstanden, zegt de commissie. Het PPJ doet een oproep aan het kabinet om alles op alles te zetten om zowel de (zij-)instroom in het onderwijs als het behoud van leraren te bevorderen.
Veilige en gezonde leeromgeving
Daarnaast is, volgens de commissie, een veilige en gezonde leeromgeving net zo belangrijk als het oplossen van leerachterstanden en sociaal-emotionele problemen. Matig onderhouden en slecht geventileerde scholen waren een belangrijke reden voor het sluiten van de scholen. De gezondheid van leerlingen en leraren kon niet worden gewaarborgd. Door corona kan er niet langer bezuinigd worden op goede onderwijshuisvesting, vindt de commissie. Zij adviseren daarom scholen en de overheid om groepsgrootte, ruimte en ventilatie tot de prioriteiten te benoemen.
Met deze adviezen hoopt het PPJ op een toekomstbestendig onderwijs dat ook bij een pandemie kan functioneren en waarbij scholensluiting niet langer nodig is.
Hoe zet jouw school de NPO-middelen in om het onderwijs structureel te verbeteren? Welke investering blijkt nu al succesvol te zijn? Laat het ons weten via onderstaand reactieformulier.
