De gevolgen van klimaatverandering zijn in de media én in het dagelijks leven van leerlingen steeds zichtbaarder. Leerlingen horen van alle kanten dat we nu in actie moeten komen en maken zich zorgen. Hoe ga je in de klas om met angsten over het veranderende klimaat?
Wakker liggen door klimaatangst
Bij veel leerlingen is de klimaatcrisis een dagelijks gespreksonderwerp. Uit onderzoek van klimaatpsycholoog Patrick Kennedy-Williams blijkt dat veel tieners, maar ook jongere kinderen zich zorgen maken om het klimaat. In zoverre, dat het invloed heeft op hun mentale gezondheid. Uit feiten en cijfers van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) komt naar voren dat ongeveer 70 procent van de kinderen en jongeren zich zorgen maakt om klimaatverandering. De kinderen noemen angst en verdriet als hun meest voorkomende gevoelens, maar sommigen liggen er zelfs letterlijk wakker van.
Klimaatangst is dus een serieus onderwerp. Het NJi publiceerde er het essay ‘Opvoeden in een opwarmend klimaat’ over. In het essay staan tips voor ouders over hoe je kinderen helpt hoopvol naar de toekomst te kijken. Wil jij ook in de klas met het onderwerp aan de slag? Met onderstaande tips help jij je leerlingen omgaan met klimaatangst:
Praat erover
Bied je leerlingen ruimte om over klimaatverandering te praten. En toon begrip voor de zorgen en angsten die zij misschien hebben. Benoem de zorgen en laat weten dat ze normaal zijn. Houd het in deze gesprekken bij de onderwerpen die je leerlingen zelf inbrengen of de lesstof die je behandelt. Begin niet over rampscenario’s waar zij zelf niet over praten. Dat zorgt juist voor meer zorgen en angst.
Bij basisschoolleerlingen houd je het onderwerp klimaatverandering klein: blijf bij hun directe omgeving en bespreek wat ze zelf kunnen doen. Bijvoorbeeld korter douchen, of het licht uitdoen als ze een kamer uitlopen. Leerlingen uit het voortgezet onderwijs krijgen al meer mee over klimaatverandering. Voor hen is het vooral belangrijk om realistisch te zijn: wuif doemscenario’s dus niet weg.
Focus op oplossingen
Het helpt je leerlingen om te weten dat er veel landen, bedrijven, scholen en mensen bezig zijn om het klimaatprobleem aan te pakken. Deel daarom positieve berichten over het klimaat en de aarde. Ga op zoek naar goede en inspirerende voorbeelden en praat daarover met je klas. Zo help je je leerlingen te geloven dat ze deel uitmaken van een wereld die hard werkt aan een goede, zinvolle toekomst.
Een leuke website die focust op positief nieuws is HetkanWEL. De site wil inspireren tot een groener, leuker en eerlijker leven. Ook Nieuws van de Vooruitgang brengt positief nieuws over inspirerende initiatieven, klimaat, duurzaamheid en circulariteit.
Kom in actie
Voor leerlingen is het vaak niet genoeg om alleen te praten over klimaatverandering: ze willen wat doen aan de klimaatcrisis! Zo krijgen ze het gevoel dat ze meehelpen aan het verbeteren van het klimaat. Ook voelen ze zich daardoor minder hulpeloos én leren ze dat elke actie om het klimaat te redden – hoe klein ook – een verschil kan maken.
Bespreek in je klas wat je samen kunt doen om bewuster om te gaan met het klimaat. Richt je daarbij op kleine, haalbare dingen. Bijvoorbeeld geen vlees eten op school. Of extra opletten dat je geen oud papier bij het restafval gooit. Misschien kunnen jullie zelfs met de hele klas een kleine actie opzetten, zoals een opruimactie in de omgeving van de school.
Klimaatvraagstukken behandelen in de klas
Bovenstaande tips nemen de zorgen en angst bij leerlingen niet helemaal weg. Voor veel kinderen en jongeren horen die gevoelens nu eenmaal bij dit onderwerp. Het is belangrijk om jongeren de ongefilterde waarheid te vertellen wanneer zij vragen stellen, ook al leidt dat tot stress, aldus kinderpsychiater Peter Adriaenssens. Deze gevoelens zijn namelijk leerkansen voor je leerlingen om om te gaan met thema’s waar ze weinig grip en invloed op hebben.
Ben je op zoek naar lessen voor het thema Klimaat? Op Onderwijs van Morgen vind je lessen voor verschillende vakken, bijvoorbeeld:
- Aardrijkskunde m/h/v bovenbouw: Mangroven en klimaatverandering
- Aardrijkskunde m/h/v onderbouw: Klimaatconferentie van Glasgow
- Maatschappijleer h/v: Klimaatverandering: moeten burgers of bedrijven betalen?
- Nederlands h/v bovenbouw: Gedragsverandering voor een beter klimaat
