Toetsuitslagen. Ze zeggen iets over hoe je ervoor staat. Handig. Van alle leerlingen samen zeggen ze iets over de kwaliteit van het onderwijs op je school. Handig. Ze managen de verwachtingen van je toekomstige werkgever of vervolgopleiding. Handig. Goed dus, dat het Centraal Schriftelijke Examen en de CITO-toets er zijn.
Of is dat maar een deel van het verhaal? We leven immers in de 21e eeuw. De alomtegenwoordige turflijsten zeggen niet zo heel veel meer dan hoe je past in het huidige systeem. En over je parate kennis en vaardigheden natuurlijk. Belangrijk, maar in de werkelijkheid van nu, en zeker die van morgen, hebben we daarnaast vooral informatie nodig over hoe we scoren op indicatoren voor succesvol leren en leven, zoals (op afstand) samenwerken, je gemakkelijk aanpassen, creatief denken, authenticiteit, probleemoplossend vermogen en inter- en intrapersoonlijke vaardigheden. Noem het de 21e eeuwse vaardigheden.
Maar nu komt het lastige. Toetsen van wat je goed of fout kunt rekenen is gemakkelijk. Een ‘d’ waar ‘dt’ had moeten staan is gewoon een punt eraf. Met rode pen! Maar hoe toets je 21e eeuwse vaardigheden? Wanneer heb je objectief gezien een 7,5 verdiend voor creativiteit, een 8 voor kritisch denken en een 6 voor probleemoplossend vermogen? Of nog lastiger: hoe weet je wanneer je het voor een specifieke baan of vervolgopleiding gewenste niveau van zelfsturend vermogen hebt bereikt
Deels is dit probleem best op te lossen. Kijk aandachtig naar het gedrag van een leerling in twee of drie verschillende situaties – noem het assessments – en je weet al erg veel. Geef geen cijfer, maar een indruk. ‘Die redt het wel…’ of ‘Met wat sturing en structuur van buitenaf moet het gaan lukken…’ Doe dat met een deskundig team van docenten of begeleiders om het oordeel meer valide te maken. Je kunt de vaardigheden soms beschrijven in competenties met niveaus. Op het hoogste niveau heeft een leerling dan bewezen dat hij ‘in complexe projecten met meerdere stakeholders tot een werkbare planning kan komen’. Een probleem blijft over. Deze manier van toetsen biedt geen keihard cijfer, geen ultieme meetbaarheid. Maar misschien is het wel een 21e eeuwse vaardigheid daarmee om te kunnen gaan.
Hoe zou jij je leerling beoordelen op zijn/haar 21e eeuwse vaardigheden?
