Als docent ben je binnen jouw vakgebied een echte pro. Als het om vakkennis gaat weet je van de hoed en de rand en je brengt deze kennis dan ook dagelijks enthousiast en gemotiveerd over op leerlingen. Maar hoe weet je hoeveel informatie leerlingen eigenlijk kunnen opnemen tijdens de les? Daarover gaat de Cognitieve Belasting Theorie.
De Cognitieve Belasting Theorie heeft betrekking op de hoeveelheid informatie die je kortetermijngeheugen in één keer kan verwerken. Het kortetermijngeheugen, oftewel het werkgeheugen, heeft een beperkte capaciteit en het kan dus overprikkeld raken, bijvoorbeeld als je te veel informatie in één keer overbrengt. Of als bij een klassikale uitleg het beeld en de uitleg elkaar niet versterken. Informatie komt dan niet als één geheel, maar versnippert binnen. Het kortetermijngeheugen moet dan harder werken om de informatie op een goede manier te verwerken. Door gebruik te maken van bepaalde instructietechnieken, voorkom je dat leerlingen cognitief overbelast raken en nemen ze informatie zo optimaal mogelijk in zich op. Onderstaande video geeft duidelijk weer hoe de theorie precies in zijn werk gaat:
Optimale belasting
Kortom: ‘De Cognitieve Belasting Theorie geeft aanwijzingen voor een optimale belasting van het werkgeheugen, waarbij effectieve leerinspanningen worden versterkt en ineffectieve inspanningen worden vermeden’ (bron). Door duidelijke en doelgerichte instructies te geven en de lesstof af te stemmen op het kennisniveau van de leerling, kun je de effectieve belasting van het werkgeheugen maximaliseren. Tegelijkertijd minimaliseer je de ineffectieve belasting van het werkgeheugen door verwarrende onderwijsactiviteiten te minimaliseren.
Benieuwd hoe je dit kunt doen?
We zetten alvast twee concrete tips voor je op een rij:
1. Auditief en visueel!
Het werkgeheugen bestaan onder meer uit een auditief en een visueel werkgeheugen. Deze subonderdelen versterken elkaar als ze – liefst gelijktijdig – op de juiste manier worden geprikkeld. Maak je bij het geven van een klassikale instructie bijvoorbeeld gebruik van het digibord? Zorg er dan voor dat de woorden zo dicht mogelijk bij de overeenkomstige afbeelding staan. Dit verbetert de overdracht van informatie. Daarnaast is het niet slim om hele zinnen te verwerken in je presentatie. Maak liever gebruik van enkele steekwoorden en vertel zelf het verhaal, anders worden leerlingen gedwongen dezelfde informatie twee keer te verwerken.
2. Huiswerk? Schrijf bondig!
Cognitieve belasting speelt niet alleen binnen de muren van het klaslokaal een rol. Ook bij het formuleren van huiswerkopdrachten is het van belang zo beknopt en helder mogelijk te schrijven. Langdradige uitleg, onduidelijke instructies en irrelevante informatie en/of afbeelding prikkelen onnodig het werkgeheugen. Is er toch flink wat achtergrondinformatie nodig om een opdracht te kunnen maken? Formuleer korte en bondige zinnen en alinea’s. Vat daarnaast aan het begin van de tekst samen waar hij precies over zal gaan. Dan is de retentie het hoogst.
Meer weten?
Wil je graag meer achtergrondinformatie over de Cognitieve Belasting Theorie? Download dan de speciaal voor docenten en onderwijsprofessionals geschreven reader Brein & leren: cognitieve belasting van het geheugen. Met name hoofdstuk drie (p.13) is interessant: daarin lees je alles over de zeven principes die helpen om effectieve leerinspanningen te versterken. Ook op Vernieuwenderwijs verscheen onlangs een artikel met daarin nog vijf concrete ideeën voor het optimaal opnemen van nieuwe informatie.
Wat doe jij om leerlingen niet te overbelasten tijdens de les? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
