Jongeren zijn op zoek naar vrienden en hun eigen identiteit via sociale media. Wie dat in zijn directe omgeving niet vindt, is extra kwetsbaar. Zeven mbo studenten van het ROC College Zuidoost in Amsterdam praten met elkaar over hun mediagebruik.
De tijd dat iedereen kan meepraten over een spraakmakend programma op tv is al lang voorbij. Op streamingsdiensten kan je zelf kiezen uit een enorm aanbod. Door slimme algoritmes krijgt iedereen iets anders op sociale media te zien. De studenten herkennen dit: ‘Als je op TikTok scrolt, zie je alleen maar dezelfde video’s. Alleen wat jij het liefst wil zien.’ Iedereen krijgt in zijn mediabubbel een ander beeld van de wereld mee. Wanneer jouw wereldbeeld niet overeen komt met dat van een ander, kan je je steeds minder goed herkennen in andermans standpunten. Dit kan polarisatie in de hand werken. Hoe laat je studenten reflecteren op de invloed van de media en hun kijk op de wereld?
De media en discriminatie
‘De media speelt een rol in het normaliseren van bepaalde racistische of discriminerende opmerkingen. Wanneer je vaak herhaling van een bepaalde boodschap ziet, zonder dat dit in jouw mediabubbel wordt tegengesproken, dan kan je dat normaal gaan vinden. Je denkt er niet meer over na wat deze opmerking met iemand anders doet. Zeker als je normaliter niet in aanraking komt met een jongere uit deze groep.’ Juliette Schrauwen, trainer bij de Anne Frank Stichting, helpt docenten om stereotyperingen in de media bespreekbaar te maken in de klas. Zij geeft regelmatig webinars over de online toolbox Stories that Move. Hierin delen jongeren uit verschillende landen uit Europa hun eigen ervaringen met discriminatie en de invloed van de media. ‘De video’s tonen studenten wat de impact is van uitsluiting en vooroordelen op een leeftijdsgenoot. De toolbox laat studenten met dezelfde ervaringen bovendien zien dat zij er niet alleen voor staan,’ vertelt Juliette. De tool biedt handvatten om hierover het gesprek aan te gaan in de klas.
Creër een veilige sfeer
De studenten van het ROC College Zuidoost bekijken de video van Priscilla (25 jaar) uit de toolbox. Zij vertelt wat het met haar en haar zelfbeeld doet dat ze zichzelf in de media niet terugziet. Studenten geven aan dat zij dit zelf ook herkennen. ‘Als je op Pinterest zoekt op haarstijl, waarom krijg je dan alleen witte vrouwen met lang blond haar te zien? Je kan jezelf er niet bij inbeelden.’ De studenten geven aan wel eens druk vanuit de media te voelen om er op een bepaalde manier uit te zien. ‘Ja, dat gebeurt wel denk ik. Dat iedereen op social media kijkt en zo wil zijn als de mensen naar wie ze opkijken.’ De studenten geven aan dat een fijne sfeer in de klas een voorwaarde is om klassikaal over dit soort gevoelige onderwerpen te praten. Het bekijken van een video met het verhaal van een leeftijdsgenoot maakt het volgens de studenten makkelijker om zelf eigen ervaringen te delen. ‘Je hoeft niet zelf een gesprek te beginnen in zo’n volle klas, je hoeft alleen maar een referentie ernaar te maken. Je kan delen of je jezelf erin herkent en je kan aangeven dat je hetzelfde voelt.’
Denken – Delen – Uitwisselen
De studenten geven daarnaast aan het prettiger te vinden eerst in een klein groepje ervaringen uit te wisselen. Stories that Move werkt om deze reden volgens de methode ‘Denken – Delen – Uitwisselen’. Juliette: ‘Met deze methode vraag je de studenten eerst voor zichzelf een antwoord te formuleren: wat doet dit eigenlijk met mij? Daarna bespreek je het met degene naast je of deel je je verhaal in een klein groepje. Pas hierna wordt het gesprek klassikaal gevoerd. Als je het niet prettig vindt om je verhaal in het groepsgesprek te vertellen, wil degene die naast je zit jouw verhaal misschien delen. Of het is mogelijk dat iemand anders iets soortgelijks vertelt. Hierdoor voelt de student dat ook diens stem gehoord wordt.’ De studenten beamen dat ze het prettig vinden als een docent een les zo inricht: ‘Je hoeft het dan niet zelf te delen, maar klasgenoten weten alsnog dat er iemand is die er zo over denkt’.
Laat studenten voorbeelden aandragen
De studenten bekijken een aantal reclames die in de toolbox zijn opgenomen. Verontwaardigd bespreken ze de stereotypen die in de advertenties getoond worden. Meteen komen ook voorbeelden ter sprake van recente controversiële reclamecampagnes die ze zijn tegengekomen op social media. Juliette: ‘Studenten zijn continu online, maak vooral gebruik van hun kennis en de voorbeelden die zij aandragen. Ik denk dat het heel belangrijk is om die ruimte te geven. Zo blijft de les dicht bij de belevingswereld van je studenten.’ De studenten geven aan dit heel waardevol te vinden. ‘Dan heb je niet het gevoel dat je alleen maar moet luisteren. Iedereen ziet iets anders op social media. Als je zelf voorbeelden kan geven, leer je ook een beetje van elkaar. Je kan dan de dialoog aangaan. Ik denk dat het altijd begint met bewustmaken en het helpt als je weet dat anderen ook soortgelijke ervaringen hebben. Als je hierover praat voel je meer saamhorigheid.’
Stories that Move is een gratis online tool, in negen talen, op basis van echte verhalen en ervaringen van jongeren. De Anne Frank Stichting ontwikkelde de toolbox samen met partnerorganisaties uit verschillende Europese landen. Het is een veilige online leeromgeving met aandacht voor diversiteit, inclusie en allerlei vormen van discriminatie en de ingewikkelde vragen die dit oproept. De Anne Frank Stichting verzorgt regelmatig webinars voor docenten met tips over hoe je gevoelige onderwerpen bespreekbaar kan maken in de klas. Nieuwsgierig? Maak een gratis account aan op Storiesthatmove.org of probeer vast twee werkvormen uit via ons kanaal op LessonUp.
