Invalkrachten waren al jaren lastig te vinden, maar nu is het vrijwel onmogelijk geworden. De Algemene Vereniging Schoolleiders (AVS) ontdekte dat op bijna 90 procent van de scholen geen invaller meer te vinden is. En dat breekt op. ‘De rek is er voor scholen echt uit’, zegt AVS-voorzitter Petra van Haren in een artikel van AVS. Hoe ervaren schoolleiders dit?
Rug tegen de muur
IKC-directeur Berrit Bakker plaatste eind vorig jaar een bericht op LinkedIn waarin zij haar hart lucht over de benarde situatie op haar kindcentrum. Als ze gebeld wordt door een zieke leerkracht, is het kiezen uit de minst schadelijke oplossing. Invallers zijn er namelijk niet. Er wordt rondgevraagd of er collega’s extra willen werken, ouders worden geïnformeerd over mogelijk thuisonderwijs en in het ergste geval wordt de hele klas naar huis gestuurd. ‘Ik sta met mijn rug tegen de muur en voel de spanning wanneer ik het bericht schrijf naar ouders. Ik weet dat dit (de klas naar huis sturen, red.) de enige oplossing is, ook voor mijn personeel, maar het voelt zo verkeerd’, schrijft Bakker. Op deze manier is volgens haar simpelweg geen goed en stabiel onderwijs te bieden.
Voortdurende stress
Ook schoolleider Lianne Braat moet creatief te werk gaan, wil zij ziekte enigszins kunnen opvangen. Er waren al te weinig mensen om het schooljaar te starten. ‘Voor mij is het een voortdurende stressfactor: heb ik iemand? En hoe kan ik de last zo eerlijk mogelijk verdelen?’, zegt zij. Braat kreeg twee uitzendkrachten via een uitzendbureau dat volgens haar flink profiteert door twee keer zoveel geld te vragen ten opzichte van een gewoon dienstverband op de school. Daarnaast staan er leerkrachten voor de klas die eigenlijk een ander specialisme hebben, zoals gym en muziek. De muziek- en gymlessen vervallen dan. Bij hoge uitzondering staat Braat zelf of een ib’er voor de klas. ‘De afgelopen maanden zijn de collega’s geconfronteerd met een forse taakverzwaring. Voor de leerlingen betekent het veel onrust.’
Continu ‘aan’ staan
Het bericht van Bakker op LinkedIn kon rekenen op veel herkenning onder schoolleiders. Zeker zeventig professionals lieten weten zich er volledig in te herkennen. Ook zij staan continu ‘aan’ om problemen rondom het lerarentekort op te lossen, en zoeken naar manieren die het minst schadelijk zijn voor de kwaliteit van het onderwijs. Zo worden er gepensioneerde leerkrachten ingezet die af en toe bijspringen, en worden leerkrachten die bewust parttime werken gevraagd vaker te komen. Bakker werkt momenteel met derdejaarsstudenten die een duale lerarenopleiding doen als ziektevervanging. Dat geeft iets meer lucht, maar is niet ideaal. ‘De kinderen verdienen een afgestudeerde leerkracht en de student verdient een stage met mentor om van te leren. Een tekort werkt minder goede opleidingsmogelijkheden voor studenten in de hand’, zegt Bakker.
Groeiend tekort schoolleiders
Het contante geregel zorgt ervoor dat andere belangrijke taken van schoolleiders blijven liggen en de werkdruk oploopt. Volgens AVS groeit inmiddels ook het tekort aan schoolleiders en zit komend jaar één op de twintig scholen zonder directeur. Het is daarom zaak dat het beroep van schoolleider verder geprofessionaliseerd wordt en meer (financiële) waardering en erkenning krijgt, aldus AVS. Zelf draagt het actief bij door bijvoorbeeld het bedrijfsleven bij het onderwijs te betrekken. Volgens het AVS worden schoolleiders onvoldoende gewaardeerd als je dat vergelijkt met directeuren in andere sectoren. (Adjunct)schooldirecteuren verdienen soms hetzelfde of minder dan hun leraren, waardoor leraren weinig voor doorstroming voelen. Ondanks dat is er volgens het AVS een grote baantevredenheid onder schoolleiders en is het een ‘prachtberoep’.
Leerkrachten ontzorgen
Iets soortgelijks geldt ook voor het vak van leerkracht, vindt Bakker. ‘Het vak moet structureel aantrekkelijker gemaakt worden. We komen te vaak negatief in het nieuws, dan wil je er toch niet werken? Als de overheid ons meer gaat zien als professionals, dan krijgt het vak meer status en willen mensen weer meehelpen de generatie van de toekomst op te leiden. Want niets is mooiers dan dat.’ Zelf zet ze zich bewust in voor een prettige werkplek. ‘Ik hoor te vaak om mij heen dat leerkrachten ermee stoppen door een teveel aan taken die er liggen. Ik, als schoolleider, moet hier voor waken, zodat leerkrachten bezig kunnen zijn met hun vak.’ Volgens Bakker is hiervoor een heel duidelijke koers nodig in wat je wilt bereiken met je school. ‘Geen twintig dingen half doen of met een hype meegaan, maar je richten op een aantal dingen die je heel goed gaat doen’, zegt zij.
Terug naar de basis: lesgeven
Braat zou ook graag teruggaan naar de basis van het lesgeven. Volgens haar zijn er zó veel vakken en taken bijgekomen, dat leerkrachten weinig eigenheid meer kwijt kunnen in de groep. ‘Iedereen bemoeit zich met ons. Zelfs de koning bepaalt wanneer wij de sportdag moeten houden. Ik zou graag teruggaan naar een aantal kernvakken, waarbij er genoeg tijd overblijft voor creativiteit en gesprekken met de klas. Met meer rust in de school hebben we ook weer tijd om zij-instromers goed te begeleiden.’
Heeft jouw school ook moeite met het vinden van invallers? Herken je de geschetste problemen? Hoe gaan jullie op school hiermee om? We horen het graag van je via onderstaand reactieformulier.
