School: KBS De Zonnewende Apeldoorn
Geeft les aan: groep 7
Aantal jaar voor de klas: 16 jaar
Het onderwijs verbeteren door op tijd op de rem te trappen? Dat kan. Als leerkrachten leren om met een kritisch onderzoekende houding naar veranderingen te kijken. Juf Marieke de Glopper deed er onderzoek naar voor haar master.
Waarom wilde je dit onderzoeken?
Ik ben bovenbouwcoördinator en zit in het MT. Ik houd van meedenken met beleid. Teamontwikkeling vind ik heel interessant. Daarom vroeg ik aan mijn collega’s: wat denk jij dat een interessant onderwerp voor de scriptie van mijn master is? Ze kwamen hiermee.
Waarmee?
Er kwamen veel veranderingen op het pad van onze school. Bij iets nieuws ging het zo: oh, er komt iets nieuws aan, wie wil er in een werkgroep? En na een paar weken kwam die groep met een oplossing. Bijvoorbeeld: de begrijpend-lezenmethode beviel niet. De werkgroep lezen werd gevraagd: willen jullie kijken naar een nieuwe methode? Zij bekeken een aantal methodes, gaven proeflessen en kwamen met een enthousiast voorstel. Een nieuwe methode werd gekocht en ingevoerd. Maar na twee jaar constateerden we weer: we zijn niet blij met de begrijpend-lezenmethode. Dat wilde het team anders aanpakken.
Wat ging er mis?
Elke keer sloegen we stappen over. We hadden ons eerst moeten afvragen: wat vinden wij dat begrijpend lezen moet zijn? Waarom doen we het? Hoe doen het? En wat is nou eigenlijk het echte probleem? Maar bij elke verandering stapten we weer in die sneltrein. We hadden altijd het idee dat het snel opgelost moest worden. Uit enthousiasme gebeurde het steeds weer. De werkdruk ging erdoor omhoog. Hoe kwamen we hieruit?
Wat heb je onderzocht?
Na bestudering van de literatuur kwam ik achter het probleem: we missen een kritisch onderzoekende houding. Maar hoe verbeter je die?
Ik sprak met mijn collega’s. En ik zette een leerplatform op met mensen binnen én buiten het onderwijs, zoals leidinggevenden uit de zorg en bij de politie.
Dit leidde tot een soort stappenplan: Wat moet je doen? Welke vragen moet je stellen als je iets wilt verbeteren? En in welke volgorde? Dat stappenplan kreeg acht fases, zoals een fase waarin je kijkt naar de literatuur en eentje waarin je de ‘why’-vraag stelt. Waarom wil je iets veranderen? Die vraag komt eerst. Daarna komt pas de vraag: wat gaan we veranderen?
En heeft je stappenplan ook echt effect?
Ja! Ik heb op school twee werkgroepen begeleid met mijn stappenplan. Hierdoor gingen ze heel goed nadenken over hun visie. Heel tof om te zien. De andere werkgroepen begeleidde ik niet. Aan het begin en na een half jaar vulden al mijn collega’s een vragenlijst in. Daaruit bleek dat de eerste twee werkgroepen meer gegroeid waren dan de rest van het schoolteam.
Wat was je conclusie?
Kijk, dit stappenplan werkt voor deze context, deze school. In het algemeen kun je zeggen dat wij leerkrachten vaker mogen laten zien dat we nadenken op niveau. Dat we diepgaand met elkaar in gesprek gaan, en niet alleen de focus op praktische zaken leggen.
Is deze manier van werken niet heel tijdsintensief?
Je moet als team twee standen hebben, denk ik. Doelgericht en snel handelen is ook een kwaliteit. Veel onderwerpen kun je prima op die manier aanvliegen. Maar bij sommige onderwerpen moet je op die rem trappen en de diepte opzoeken. Je moet daar dan bewust voor kiezen. Zo voorkom je dat je steeds op hetzelfde discussiepunt uitkomt.
Hoe stond het eigenlijk met jouw eigen kritisch onderzoekende houding?
Dat is misschien nog wel het leukste! Ik was ervan overtuigd dat ik zo’n houding had! Maar totaal niet dus… Ik praat makkelijk en heb out-of-the-box-ideeën. Mensen kwamen vaak bij mij met een probleem. Ik dacht na en mailde vlot een kant-en-klare oplossing. Daar werd ik enorm om gewaardeerd. Dat voelde fantastisch. Maar door gelijk oplossingen aan te dragen, was ik dus helemaal niet kritisch.
Ben je veranderd in je werk?
Jazeker, ik ben andere gesprekken gaan voeren en ga minder direct op mijn doel af. Met mijn duocollega praat ik nu niet alleen over de praktische dingen, maar ook over de vraag: waarom sta je in de klas? Wat is belangrijk voor jou? Door ‘why’-vragen te stellen, hebben we elkaar anders leren kennen. Natuurlijk kun je dat niet continu doen. Dan word je knettergek, hè?
En binnen ons MT spreken we nu af bij welke onderwerpen we die diepgang zoeken. We doen minder dingen, maar beter.
Heb je nog een praktische tip die we meteen kunnen toepassen?
Maak de agenda van je vergadering duidelijker. Mensen vragen zich namelijk altijd af: wat is er concreet uitgekomen? Maar dat hoeft niet altijd. Samen nadenken is ook waardevol. We zetten nu het doel van een agendapunt erbij. Doel: afspraken maken, of doel: discussie.
Wat wil je andere leerkrachten meegeven?
Ga naar die ‘why’. Denk na: waarom doen wij het zo? En waarom willen we eigenlijk veranderen? Durf af en toe op die rem te trappen.
Wil je de samenvatting van Mariekes onderzoek ontvangen? Je mag haar mailen.
