Een mooie, eigen kamer, elke dag eten volgens de Schijf van Vijf, een laptop voor school… voor de meeste kinderen in Nederland zijn deze dingen vanzelfsprekend. Gelukkig!
Maar ook in Nederland groeien kinderen op in armoede. Zelfs één op de negen kinderen volgens het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting). Gemiddeld dus drie à vier kinderen in elke klas. Misschien heb je ze op je netvlies, maar misschien ook niet. Vaak is armoede niet zichtbaar aan de buitenkant. Het zijn de kinderen die niet meegaan met het schooluitje, die regelmatig hun lunch ‘vergeten’, die niet afspreken met andere kinderen na schooltijd en die nooit in het kringgesprek vertellen wat ze in het weekend gedaan hebben…
Als leerkracht kun je ze een steuntje in de rug geven. Niet door je portemonnee te trekken, maar door goed te bedenken wat je communiceert en organiseert in de klas en op school. Zo help je de cirkel van armoede te doorbreken.* In samenwerking met Marion Weijers van het Nibud stelden we deze tips samen.
*Als kinderen van hun ouders niet leren hoe ze met geld moeten omgaan en niet zien dat je iets anders kunt bereiken, komen zij later zelf ook vaak in een armoedesituatie terecht.
1 Wees als school een wegwijzer en een verbindende schakel
Er zijn fondsen en organisaties voor ouders en kinderen in kansarme situaties, maar zij kunnen alleen helpen als ouders hen weten te vinden. Als school kun je veel doen om hier bekendheid aan te geven. Zet het bijvoorbeeld regelmatig in een nieuwsbrief. Soms hebben ouders een intermediair nodig om een fonds te kunnen aanvragen. Als leerkracht kun je zo’n intermediair zijn. Interessante landelijke fondsen zijn: * Stichting Jarige Job, zodat elk kind kan trakteren op school. * Stichting Leergeld, voor onkosten als het schoolreisje, de ouderbijdrage, een fiets of een laptop. * Jeugdfonds Sport & Cultuur, voor een sport of hobby na schooltijd.
2 Besteed op school regelmatig aandacht aan het omgaan met geld
Leer kinderen bijvoorbeeld de waarde van geld tijdens een rekenles. Wat kun je kopen voor tien euro? Wat kost een nieuwe broek? En leer ze omgaan met verleidingen en impulsen, zoals het gebruik van mobiele telefoons of aanbiedingen. Deze onderwerpen passen misschien bij je lessen sociale vaardigheden. Het Nibud stelde financiële leerdoelen op. En op Wijzer in geldzaken kun je lestips vinden.
3 Doe mee aan de Week van het Geld
Een projectweek over geld, met de mogelijkheid tot gastlessen van bijvoorbeeld bankiers: Week van het geld.
4 Check of jouw gemeente de ouderbijdrage vergoedt
Verschillende gemeenten vergoeden de ouderbijdrage van school voor arme gezinnen. Kijk of jouw gemeente dit ook doet en welke voorwaarden ze stelt. Zet dit in de schoolgids onder het kopje Ouderbijdrage.
5 Zorg voor een open en veilige cultuur op school
Een open cultuur op school zorgt ervoor dat iedereen zich geaccepteerd voelt. Dat geeft ruimte om over problemen te praten. Dat geldt ook voor ouders en kinderen die arm zijn.
6 Let op wat je onbewust communiceert
Een kringgesprek na de zomervakantie met de vraag ‘wie is naar verste land op vakantie geweest?’ is goed voor de topografische kennis, maar geeft kinderen die nooit op vakantie kunnen het gevoel dat ze er niet bij horen.
7 Bespreek het onderwerp ‘armoede’ in de klas, maar maak het niet persoonlijk
Bijvoorbeeld: wat zou je kunnen doen als je speelgoed hebt dat je niet meer gebruikt? Ruilen, verkopen op een rommelmarkt, naar de speelgoedbank brengen voor kinderen die weinig speelgoed hebben…
8 Laat kinderen uit kansarme gezinnen kennismaken met andere omgevingen
Geef ze bijvoorbeeld informatie over een summerschool of weekendschool. Hier leren kinderen over verschillende beroepen als advocaat, journalist of arts. Of organiseer zelf educatieve schoolreisjes.
9 Geef hun zelfvertrouwen een boost
Natuurlijk, dit is voor alle kinderen belangrijk. Veel mensen die in armoede leven schamen zich en door de problemen kunnen ze minder zelfvertrouwen hebben. Geef deze kinderen het gevoel dat dit niet hun schuld is, dat ze erbij horen en dat ze veel kunnen bereiken. Laat kinderen voelen dat iedereen gelijk is, of je nu een groot of klein huis hebt.
10 Stel een klassenbudget in
Ook op school kunnen kinderen leren met geld om te gaan. Geef elke klas een eigen budget, bijvoorbeeld voor het eindfeest of de musical. De kinderen houden zelf een kasboekje bij en beslissen samen wat er met het geld wordt gedaan. Misschien kunnen kinderen dit budget zelfs vergroten door te investeren in een koekjesverkoopactie?
11 Wees flexibel naar ouders en trek niet te snel conclusies
Als ouders niet komen opdagen bij een oudergesprek, betekent dit niet automatisch dat ze ongeïnteresseerd zijn. Soms is het een praktisch probleem, omdat ze geen oppas kunnen betalen. Soms zit hun hoofd zo vol problemen dat ze er nu niet aan toekomen, maar op een later moment wel. Soms werkt een huisbezoek beter.
12 Organiseer een ouderavond over het thema ‘kinderen en geld’,
Interessant voor alle ouders! Hoeveel zakgeld moet ik mijn kind geven? Hoe leer ik mijn kind financiële keuzes te maken? Je kunt bij het Nibud een gastdocent aanvragen voor een workshop. Daar zijn kosten aan verbonden. Je kunt ook het lesmateriaal gratis downloaden en een van de leerkrachten uit je eigen team de workshop laten geven.
