In de kennis- en netwerksamenleving van nu, waarbij veel informatie op veel verschillende plekken is te vinden, is het van belang dat kinderen onderzoeken of iets een feit of een mening is. Waarom is het belangrijk dat kinderen dit kunnen? En waarom en hoe zou je kritisch denken al op de basisschool moeten (aan)leren en stimuleren?
Dit artikel is afkomstig uit het Praxisbulletin van januari 2018 en is geschreven door Kelly Megens-Van Vroonhoven. Praxisbulletin is een praktisch, onafhankelijk vakblad voor basis- en speciaal onderwijs en verschijnt 10x per jaar, waarvan één themaboek. Elke maand delen we een speciaal geselecteerd artikel uit de nieuwste editie! Meer weten? Kijk op www.praxisbulletin.nl.
Kritisch denken is het vermogen om onafhankelijk van anderen een eigen visie of onderbouwde mening te formuleren, met als onderliggende vaardigheden analyseren, vergelijken, concluderen, interpreteren, evalueren en synthetiseren. De maatschappij waarin we leven verandert door technologie en digitalisering van een industriële samenleving naar een kennis- en netwerksamenleving. Het werk verandert, waardoor ook functies veranderen. Jongeren hebben vaardigheden nodig om hierop voorbereid te zijn. Leerlingen hebben verschillende opvattingen en het is goed om hier aandacht aan te besteden, onder meer in het kader van burgerschapsvorming.
Taxonomie van Bloom
Kritisch denken vraagt onder andere het oefenen van denkvaardigheden. Een van de bekendste manieren om denkvaardigheden in te delen is de taxonomie van Bloom. Daarin zijn zes dimensies beschreven: onthouden, begrijpen, toepassen, analyseren, evalueren en creëren. De bovenste drie dimensies worden omschreven als het hogere orde-denken. Opdrachten waarin deze vorm van denken wordt aangesproken, worden gezien als effectief voor het kritisch denken.
Vragenkaartjes
De vraag is hoe leerkrachten er op een praktische manier voor kunnen zorgen dat ze uitdagende vragen stellen die het hogere orde-denken stimuleren. En welke vragen zijn dan uitdagend? Een mooie manier om hiermee aan de slag te gaan is door te werken met stimulerende vragenkaartjes. Na gebruik van zulke kaartjes gaven kinderen aan beter te weten welke vragen zij zichzelf kunnen stellen om tot analyseren en evalueren te komen.
Rol van de leerkracht
De rol van de leerkracht is bij het inzetten van vragenkaartjes erg belangrijk. Het vraagt van hem of haar om zelf ook een kritische houding aan te nemen. Bijvoorbeeld door respectvol om te gaan met de meningen van kinderen, zelf zorgvuldig te zijn in oordelen, zelf ook nieuwsgierig te zijn naar de inhoud van de les en veel interactie te hebben met de kinderen. Ook modelen is van belang. Stel jezelf als leerkracht hardop een uitdagende vraag en argumenteer of beredeneer hardop. Kinderen gaan dit overnemen en ook zelf toepassen.
Meer manieren
Het gebruiken van de vragenkaartjes is een manier om kritisch denken te stimuleren, maar er zijn natuurlijk meerdere manieren om als ouder of leerkracht aandacht te besteden aan kritisch denken. Stel kinderen om argumentatie uit te lokken bijvoorbeeld vaker de hoe- of waarom-vraag. Zo denken kinderen kritischer na over hun uitspraak of mening.
Lees hier het hele artikel en download gratis de vragenkaartjes.
Hoe stimuleer jij kritisch denken bij leerlingen? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
