Geef je het eerste uur les en heb je een stel gapende tieners tegenover je? Niet zo vreemd. Pubers hebben nou eenmaal voldoende slaap nodig. Een beetje extra tijd in de ochtend kan ze helpen. Niet alleen aan een goede nachtrust, maar ook aan betere cijfers, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek.
In de puberteit verandert het slaapritme van leerlingen en vallen ze tot wel twee uur later in slaap. Dit is het gevolg van een veranderend bioritme. De natuurlijke slaapstof melatonine wordt door veranderingen in het lichaam steeds later aangemaakt. Toch hebben jongeren in totaal negen uur slaap nodig. ‘s Ochtends opstaan is dus niet altijd even gemakkelijk voor ze.
Puberhersenen
Door het vroege opstaan op schooldagen ervaren leerlingen iets wat lijkt op een jetlag, stelt ontwikkelingspsycholoog Eveline Crone. Vanaf twaalfjarige leeftijd vinden er grote veranderingen plaats in hun hersenen; ontwikkelingen die juist tijdens de slaap plaatsvinden. Rekening houden met de slaapbehoefte van jongeren is dus geen overdreven welwillendheid. Beter afstemmen op het biologische ritme van de leerling lijkt hun hersencapaciteit ten goede te komen.
Amerikaans onderzoek
Uit Amerikaans wetenschappelijk onderzoek naar het verschuiven van het eerste lesuur, blijkt dat leerlingen daardoor niet alleen meer slapen, maar ook hogere cijfers behalen. Gemiddeld genomen gaan leerlingen niet later naar bed, maar slapen ze ‘s ochtends wel ruim dertig minuten langer. Voor het vak biologie gingen de cijfers met een half punt omhoog toen de leerlingen een uur later konden starten. En ook al geldt deze verhoging slechts voor één vak, toch zijn de cijfers opzienbarend, want tot nu toe was er weinig betrouwbaar onderzoek binnen dit thema.
Slaapgebrek en scherm
De vroege start van het eerste uur is niet de enige oorzaak van slaapgebrek bij jongeren. De leefstijl van leerlingen draagt er ook aan bij: netflixen tot in de late uurtjes en altijd druk met telefoon of tablet. Het blauwe licht van schermen verstoort de melatonine-aanmaak en daarmee het dag-nachtritme. Dit zorgt ervoor dat jongeren minder snel in slaap vallen en een slaaptekort opbouwen. Ook stress speelt een rol, omdat jongeren door sociale media constant met elkaar in contact staan. Enerzijds leidt dit tot het inmiddels bekende fenomeen FOMO: Fear Of Missing Out. Daarnaast kunnen ook vervelende berichten en online pesten een probleem zijn. Dit zorgt voor twijfel en piekeren, wat de nachtrust niet ten goede komt.
Tips voor Nederlandse scholen
Ook op een aantal Nederlandse scholen wordt geëxperimenteerd met een latere starttijd. Blijft bij jou op school het eerste uur het eerste uur? Dan is er ook nog een andere optie om je slaperige leerlingen tegemoet te komen. Geef bijvoorbeeld ruimte voor een powernap, ook die leidt tot verbetering van prestaties volgens slaapexpert Gerard Kerkhof. Met een powernap van twintig minuten zijn mensen tot twee uur langer alert. Bij grote bedrijven zijn powernaps daarom helemaal ingeburgerd, dus waarom niet op school? Luieren na de lunch, stelt docent Pascal Cuijpers voor. Ook dat zorgt voor meer concentratie en productiviteit, welke docent wil dat nou niet?
