In de serie ‘Leerlinggedrag verbeteren’ geven we tips om het gedrag van leerlingen in de klas te verbeteren. Want als hun gedrag verbetert, verbeteren hun prestaties ook. Het thema van het vierde artikel in deze serie is ‘Wie zit waar?’.
De tips in deze serie zijn afkomstig uit het boek Leerlingen zijn net mensen. Het boek is geschreven door Annette Breaux en Todd Whitaker en verscheen bij Uitgeverij Bazalt. Van dezelfde auteurs verscheen van het boek tevens een gelijknamige po-versie. Bezoek de website van Uitgeverij Bazalt voor meer informatie.
Wanneer je met een vriend of vriendin naar de film, het theater of een voetbalwedstrijd gaat, naast wie wil je dan zitten? Kies je een vreemde om naast te gaan zitten of zit je liever naast je vriend of vriendin? We weten natuurlijk allemaal het antwoord. Hoe komt het dat we het liefst naast een bekende zitten? Heel simpel. Omdat je je prettiger voelt als je naast een bekende zit, want dan kun je een praatje maken. Het is gewoon veel gezelliger. Zo zit de mens nu eenmaal in elkaar.
Stel, je zit met een vriend in de bioscoop. Vlak voor de film begint, komt er iemand de zaal in en zegt: “Zo is het genoeg. Even luisteren allemaal. Ik bepaal waar jullie gaan zitten. Het is de bedoeling dat niemand naast een bekende gaat zitten, want je mag niet in de verleiding komen om te kletsen. Tijdens een film moet iedereen zijn mond houden!” Als volwassene zou je de zaal misschien meteen verlaten. Je zou op zijn minst kwaad zijn.
Maar twee opties?
Begrijp je waar we heen willen? Op de eerste schooldag komen de leerlingen je lokaal binnen en willen ze zich zo prettig mogelijk voelen. Daarom gaan ze naast een vriend of vriendin zitten. En ja, ze zullen zeker eerder gaan kletsen met iemand die ze kennen, dan met een vreemd kind. Dat kan voor de docent natuurlijk een probleem opleveren. Je moet een keuze maken. De meeste docenten denken dat er maar twee opties zijn:
- Je laat de leerlingen zelf kiezen waar ze willen zitten, en wacht tot het fout gaat, waarna je ze op een andere plek neerzet.
- Jij bepaalt waar iedereen gaat zitten en hoopt dat ze zich niet te veel laten afleiden.
Wij denken echter dat er een betere, effectievere oplossing is.
Leerlinggedrag verbeteren: aan de slag in je klas
Het is belangrijk dat je leerlingen niet meteen een vervelende nasmaak overhouden aan hun eerste schooldag. Je wilt immers dat ze morgen weer terugkomen. Dit betekent echter niet dat ze alles zelf mogen bepalen. Daarom stellen wij voor dat je hen op de eerste dag zelf laat kiezen waar ze willen zitten. Zeg daarbij dat je het belangrijk vindt dat ze zich op hun gemak voelen in jouw les en dat ze daarom de eerste dagen zelf mogen kiezen waar ze gaan zitten. Vervolgens zeg je: “Hoe we het daarna gaan doen, horen jullie nog wel. Laten we eerst eens kijken hoe het in deze opstelling gaat.” Dat is alles. Meer informatie hoef je ze in dit stadium niet te geven.
Binnen een aantal dagen zal blijken dat sommige leerlingen prima naast een vriend of vriendin kunnen zitten zonder de les te verstoren. Meestal zijn er maar een paar leerlingen die uit elkaar moeten worden gehaald, zowel voor jouw gemoedsrust als die van de rest van de klas. Je zult ook merken dat leerlingen die het niet al te best met elkaar kunnen vinden, soms te dicht bij elkaar zijn gaan zitten. De meeste docenten bevestigen dat ze meestal kunnen volstaan met vijf of zes strategische verplaatsingen. Nu moet je dus bedenken hoe je deze leerlingen verplaatst zonder ze een vervelend gevoel te geven. Hierbij moet je wat psychologie toepassen.
Het volgende verhaal hoorden we van een docent:
‘Ik had vijf of zes leerlingen in de klas die een andere plek moesten krijgen omdat ze de les verstoorden. Een leerling zat te ver naar achteren en ik wilde hem graag helemaal vooraan zetten. In de andere gevallen ging het om leerlingen die uit elkaar moesten worden gehaald omdat ze het wel erg gezellig hadden samen. Maar ik wilde ze niet het gevoel geven dat ik iemand strafte. Ik heb het als volgt opgelost: ik zei tegen de leerlingen dat ik een paar leerlingen op een andere plek wilde neerzetten, omdat dat voor mij handiger was. Tegen de leerling die te ver naar achteren zat, zei ik dat ik hem verantwoordelijk wilde maken voor het ophalen van de toetsen nadat de anderen die naar voren hadden doorgegeven. Daarom had ik hem voor in de klas nodig. Hij was niet alleen bereid vooraan te gaan zitten, maar gedroeg zich bovendien positiever omdat ik hem wat verantwoordelijkheid had gegeven. Voor de andere leerlingen had ik vergelijkbare taken bedacht en ze een plek toegewezen waar ze die taak het beste konden uitvoeren. Ze pikten het allemaal en mijn probleem was opgelost. Sindsdien heb ik deze methode altijd met veel succes toegepast.’
Je kunt de leerlingen ook op basis van hun werkgroep over het lokaal verdelen. Met andere woorden: je verdeelt je leerlingen in groepjes die samen opdrachten maken. Je houdt daarbij rekening met leerlingen die niet met elkaar kunnen samenwerken. Vervolgens zet je de leerlingen zo neer in de klas dat ze dicht bij hun groepsgenoten zitten. Dat is handig als ze gezamenlijke opdrachten moeten uitvoeren. Om dit te bereiken moet je sommige leerlingen een andere plek toewijzen. Dat is meteen je uitleg voor de verhuizing. Ondertussen heb je ook sommige leerlingen van hun ‘partner in crime’ gescheiden. We adviseren je om de groepen om de zoveel weken, of bijvoorbeeld na elk rapport, opnieuw in te delen. Dit neemt niet weg dat je een leerling bij chronische problemen moet aanspreken en hem een andere plek kunt geven. Maar we denken dat dit veel minder vaak nodig is als je bovenstaande tips ter harte neemt.
De kern van de zaak
De plek waar leerlingen zitten, is van invloed op hun gedrag. Daarom moet je ze regelmatig van plek laten veranderen. Pas daarbij wat psychologie toe en je maakt het jezelf een stuk gemakkelijker.
Bekijk ook de andere tips uit deze serie:
(1) Geven en ontvangen
(2) Negeren is vooruitzien
(3) De afleidingsmanoeuvre
Welke aanpak hanteer jij als het gaat om de klassenindeling? Of heb je nog een interessante aanvulling op deze tip? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
