De ideale les: het lijkt moeilijk bereikbaar, maar soms is een eenvoudige aanpak heel effectief. Als onderwijsadviseur heb ik honderden lessen bezocht. De les van de leraar natuurkunde op Thorbecke VO in Rotterdam heeft op mij diepe indruk gemaakt. Deze docent heeft een bijzondere achtergrond. Hij is samen met zijn broer uit Iran gevlucht. In Iran was hij al een gerespecteerd docent. Ook in Nederland heeft hij succes met zijn bijzondere aanpak.
Het succes van de lessen van deze docent ligt in de consequente aanpak van een afgewogen lesmodel. Elke les doorloopt een aantal vaste stappen (zie schema hieronder). De les is hierdoor optimaal effectief. Bovendien zijn de lessen motiverend voor de leerlingen, omdat ze weten waar ze aan toe zijn. Vooral de laatste stap (reflectie) maakt dat leerlingen betrokken zijn bij de les en nadenken over hun rol hierin. Tijdens mijn lesbezoek stelde de docent een reflectievraag aan Stefan. “Stefan, welk cijfer geef jij jezelf voor aandacht?”. Stefan, keek even bedenkelijk en zei toen: “Een zes, mijnheer”. “En wat zou je moeten doen om daarvoor een acht te krijgen?” Stefan, keek weer even bedenkelijk en zei: “Minder kletsen, mijnheer”. “Goed zo, Stefan, je hebt jezelf een goed advies gegeven”.
Het bijzondere van deze aanpak zit naar mijn mening in het feit dat de docent zich heel bewust is van het belang van een gestructureerde aanpak. Deze bewustheid geeft hij door aan zijn leerlingen.
Verloop van de les in zes stappen:
|
Stap |
Activiteit |
Doel van de activiteit |
| 1 | De docent geeft leerdoelen aan | De docent legitimeert de gevraagde inspanning. Hij bevraagt ook leerlingen om de zin van het leerdoel uit te leggen. Gevolg: meer motivatie bij de leerlingen. |
| 2 | De docent activeert voorkennis | Wat weten we al? Wat hebben we de vorige les geleerd? Op deze manier komt de nieuwe stof in de zone van naaste ontwikkeling (theorie van Vygotsky). |
| 3 | De docent geeft een korte instructie (circa 10 minuten) | De attentieboog is op deze leeftijd niet veel langer dan 12 minuten. Te lange instructie gaat verloren door verlies aan aandacht. |
| 4 | De leerlingen maken hun huiswerktaken in de klas (circa 20 minuten) | De leerlingen mogen samenwerken. Omdat ze weten dat ze dan van hun huiswerk af zijn, wordt er stevig doorgeweerkt. De leraar loopt (coachend) door de klas. |
| 5 | Wat hebben we geleerd? Evaluatie | De docent vraagt leerlingen aan te geven wat ze van de lesstof begrepen hebben. Hij vat de lesstof nogmaals kort samen. |
| 6 | Reflectie | Wat hebben we geleerd van het leerproces? Hoe kunnen we daar in de toekomst ons voordeel mee doen? Drie leerlingen vertellen dit voor de klas. |
