Sarah Pronk is adviseur leesbevordering bij Passionate Bulkboek en geeft maandelijks Nederlandse boekentips op onderwijsvanmorgen.nl. Iedere dag laat ze docenten en leerlingen zien hoe waanzinnig lezen is. ‘Je verliezen in een verhaal is als een “drug”.’
Wanneer werd jij verliefd op boeken en lezen?
Dat begon al vroeg, want thuis werd veel gelezen. Mijn vader had Engels gestudeerd en hield van boeken, en mijn overgrootoma schreef streekromans. Ik vond het boek Matilda van Roald Dahl geweldig. Die staat nog steeds in mijn kast en herlees ik regelmatig. Maar de echte vonk sloeg over toen ik Harry Potter op tv zag. Mijn ouders namen me mee naar de boekwinkel en van mijn zakgeld kocht ik het eerste deel.
Die zomer las ik de eerste drie vertaalde delen achter elkaar. Op vakantie in Engeland kocht ik het vierde deel, ondanks dat mijn Engels nog niet goed genoeg was. Maar ik ploeterde erdoorheen, want ik móést weten hoe het verder ging. De hele vakantie zat ik op mijn bed, omringd door mijn Harry Potter-boeken. Mijn ouders moesten me bijna dwingen om naar buiten te gaan of even iets te eten, haha.
Mijn ouders moesten me bijna dwingen om naar buiten te gaan of even iets te eten, haha.
Wat lees je als volwassene het liefst?
Ik begon als een echte fantasy-lezer: hoe dikker het boek en hoe meer lore (diepere lagen in het verhaal, red.), hoe beter. Inmiddels ben ik veel diverser gaan lezen, van romantiek tot boeken met zwaardere thema’s. Maar fantasy blijft mijn grote liefde.
Als ik in een verhaal duik, voelt het alsof ik het zelf beleef. Ik heb een grote verbeelding, vooral toen ik jonger was. Toen bedacht ik er zelf verhalen en tekeningen bij. Onbewust maakte ik toen al fanfictie, iets dat nu erg populair is online.
Hoe is jouw passie voor lezen je werk geworden?
Het ging heel organisch. Ik heb 8,5 jaar bij de bibliotheek gewerkt en veel met scholen samengewerkt. Eerst richtte ik me vooral op basisvaardigheden voor jonge kinderen, maar toen we meer met jongeren vanaf 12 jaar gingen werken, voelde ik een hele leuke klik. Ik wilde meer doen met leesplezier en het inspireren van jongeren en docenten om meer te lezen. Toen tipte een collega mij over mijn huidige functie. Ik ga elke dag met veel plezier naar mijn werk.
Hoe werk je met docenten en leerlingen aan leesbevordering?
We geven trainingen voor docenten in het voortgezet onderwijs en mbo. Tijdens de basis- en verdiepende trainingen combineren we theorie met praktijk en vooral met leesplezier. We laten docenten ervaren hoe het is om een boekenspeeddate te doen of een creatieve schrijfopdracht te maken. In de klas is het superbelangrijk dat ook de leraren enthousiast zijn over lezen, want zien lezen doet lezen. Een van de leukste tips die ik hoorde van een docent was dat leerlingen bepalen welk boek de docent leest. Dat maakt lezen interactiever en persoonlijker. Ook geloof ik dat voor iedereen hét boek bestaat dat hen kan aanzetten tot lezen. Het kost tijd en aandacht om te ontdekken wat bij iemand past, maar als je dat vindt, kan het alles veranderen.
Is er sprake van ontlezing onder jongeren?
Ja en nee. Over het algemeen gaat de leesvaardigheid onder jongeren achteruit, maar tegelijkertijd zie ik in boekhandels en op sociale media hoeveel jongeren wél enthousiast zijn. De young adult – en new adult- afdelingen zijn nog nooit zo uitgebreid geweest. Met platforms als BookTok en Bookstagram raken jongeren meer dan ooit geïnspireerd. In boekwinkels zie ik groepjes vrienden die samen over boeken praten. Dat zag je tien jaar geleden niet.
Een van de leukste tips die ik hoorde van een docent was dat leerlingen bepalen welk boek de docent leest.
Welke boeken zijn op dit moment populair onder jongeren?
Nederlandstalige thrillers van auteurs zoals Cis Meijer en Chinouk Thijssen zijn enorm populair. Fantasy is ook populair, steeds vaker in het Engels of vertaald naar het Nederlands. Het belangrijkste is dat jongeren de autonomie voelen om zelf te kiezen wat ze lezen. Gelukkig laten steeds meer docenten hun leerlingen zelf boeken kiezen, in plaats van hen te beperken tot leeslijsten.
Waar let jij op bij het geven van boekentips aan jongeren en docenten?
Ik zorg voor een divers aanbod in verhalen, zoals fantasy, hedendaags en romantiek. En ook in vormen, zoals dichtbundels en graphic novels. Het oog wil ook wat, dus ik let erop dat de omslagen leuk en fris zijn. En ik probeer in te spelen op de interesses van jongeren. Leesangst bestaat echt, dus als iemand vastloopt in een boek, zeg ik: ‘Pak alsjeblieft iets anders.’ Daarom gebruiken we werkvormen zoals een boekenspeeddate: leerlingen kiezen op basis van de cover en flaptekst en delen hun keuzes met elkaar. Zo ontdekken ze snel nieuwe titels zonder meteen het hele boek te hoeven lezen.
Wat motiveert jou iedere dag in je werk?
Lezen is eigenlijk iets geks: het is maar tekst op papier, maar je belandt in een heel andere wereld. Je verliezen in een verhaal is bijna als een ‘drug’, haha. Ik hoop dat ik jongeren en docenten kan laten ontdekken hoe waanzinnig lezen is.
Bekijk de leestips van Sarah op de vakpagina Nederlands.
