Kinderen kunnen als ze nog geen twee jaar zijn al door YouTube-filmpjes scrollen, dus waarom wachten met de basics van mediawijsheid? Twee Belgische auteurs schreven een kleurrijk en vrolijk kinderboek over het grootse, maar netelige thema dat sociale media is. En weet je wat? Ook voor volwassenen is het een opfrisser.
Nederlandse kinderen krijgen hun eerste smartphone als ze gemiddeld 8 jaar zijn, maar ook daarvóór zijn ze al druk in de weer met schermen. Eenvoudige, intuïtieve handelingen als naar een volgend YouTube-filmpje klikken, door foto’s swipen en apps aantikken en afsluiten kunnen kinderen al als ze nog geen twee jaar zijn. Ouders geven hun kind niet alleen graag een scherm om zelf even rust te hebben, maar ook omdat ze vinden dat online media leerzaam zijn voor hun kind, blijkt uit onderzoek. Oftewel: we zijn er al vroeg bij. Toch speelt mediawijsheid nog niet zo’n grote rol in de opvoeding van kinderen onder de zes. Ouders zijn vooral passief bezig met de schermtijd van hun kinderen en vinden in maar drie op de tien gevallen zichzelf mediawijs genoeg.
Vrolijk boek
Op school is het sinds 2021 natuurlijk wél verplicht om les te geven in mediawijsheid, en word je als leraar met je neus op de feiten gedrukt: ineens moet je dit ingewikkelde thema in klare taal gaan overbrengen op een generatie die soms meer online is dan jij. Speciaal voor kinderen maakte Kathleen van Royen, doctor in de communicatiewetenschappen aan de Universiteit van Antwerpen, en redacteur Fran Vanseveren het vrolijke boek Alles over sociale media.
Nogal netelig
Sociale media zijn geweldig en nogal netelig tegelijk; probeer dat maar eens samen te vatten in een kindvriendelijk boek. We hebben natuurlijk de basiskennis, zoals de betekenis van sociale media, het ontstaan ervan, het doel van privacy en de werking van je brein (waarom vinden we scrollen zo fijn?). Maar er gebeurt online nog veel meer, zoals sharenting (ouders die beelden van hun kinderen delen), cyberpesten, bodyshaming en deepfaking.
Jip-en-janneketaal
Als je hier als leerkracht te lang over nadenkt, kun je in een spiraal belanden: waar begin je, waar eindig je? Nou, bij dit boek bijvoorbeeld. In vijf hoofdstukken van ieder vijf vragen, krijgen we steeds in één of twee pagina’s antwoord op de belangrijkste socialemediakwesties. Aan de hand van dagelijkse situaties en herkenbare vergelijkingen, leren we over de zonnige kanten en de duistere kanten ervan. Waarom zijn we dol op sociale media? Hoe komt het dat sociale media zoveel over ons weten? Waarom maken mensen nepnieuws? Om wat voorbeelden van vragen te noemen.
De korte teksten gaan gepaard met illustraties, zelftestjes en geinige feitjes. De auteurs gaan onvermijdelijk het gesprek aan over de gevaren van sociale media, maar nergens wordt het dreigend. Hun motto: het is zoals het is, en je kunt er maar beter van op de hoogte zijn.
Voorlees-vriendelijk
Alles over sociale media is een vrolijk en nuttig boek, dat prima in de schoolbieb past. Het is eigenlijk bedoeld voor kinderen vanaf 8 jaar, maar is voorlees-vriendelijk, waardoor het ook voor jongere kinderen geschikt is. Ook voor ouders die met mediawijsheid willen beginnen, is dit boek een goede leestip.
En laten we eerlijk zijn, als volwassene is het af en toe érg fijn om een gecompliceerd thema in jip-en-janneketaal voorgeschoteld te krijgen. Lekker simpel en overzichtelijk; kun je daarna weer met frisse blik verder.
