Leerlingen en leren: tja, een uitdagende combinatie. Leren is en blijft een lastige vaardigheid. Een paar woordjes stampen: dat doe je toch wel even? Samenvatten? Dat is toch je hele boek overschrijven? Een mindmap: nooit van gehoord! Welke manieren van leren gebruiken leerlingen meestal? Welke manieren herken jij bij jouw leerlingen? In dit artikel nemen we jou graag mee in hoe verschillend leerlingen zich voorbereiden op een toets en welke manieren het meest effectief zijn.
In het artikel Leer je leerlingen leren heb je al kunnen lezen hoe leren werkt in het hoofd van leerlingen, inclusief handige tips hoe jij als leraar bijdraagt aan het leerproces. Helaas onderschatten leerlingen vaak het belang van een goede en effectieve manier van leren en het gebruik van verschillende leerstrategieën. Leren op een manier die bij hem of haar past. Of leren op een manier die prettig is en lang vol te houden is. Geen enkele manier is de beste manier. Het is een zoektocht voor jouw leerlingen, maar ook voor jou als docent.
Voorbereiden op een toets: hoe dan?
‘Mevrouw, ik ken alle woordjes. Wat krijg ik van u als ik een tien haal?’ ‘Ik heb echt maar vier uurtjes geslapen. Echt vet te laat begonnen met leren.’ ‘Meneer, wat vindt u van mijn samenvatting van hoofdstuk 1? Zijn maar tien kantjes: valt best mee, toch?’ Veelgehoorde uitspraken die je als docent vast herkent uit je dagelijkse lespraktijk. Deze uitspraken geven aan dat elke leerling zijn of haar eigen weg kiest als het op leren aankomt. Met verschillend resultaat. Er zijn heel effectieve, maar ook minder effectieve methodes om te leren. We zetten ze voor je op een rijtje.
Effectieve methodes
- Samenvatting maken
Leerlingen maken een samenvatting van alles. Vaak schrijven ze een halve roman en leren ze de tekst woordelijk uit het hoofd. Maar werkt het? En is het niet zonde van de tijd? Leren samenvatten, de hoofd- en bijzaken van elkaar onderscheiden is lastig. Als jouw leerlingen dit eenmaal onder de knie hebben, dan is dit een heel effectieve manier van leren. Zo leer jij ze samenvatten.
- Mindmap maken
Leerlingen vinden het vaak fijn om met mindmaps te werken. Mindmaps maak je op papier of online. Er zijn verschillende online mogelijkheden waarmee je gratis een aantal mindmaps creëert, zoals Miro, Mindomo of Coggle. Tip: laat leerlingen icoontjes gebruiken bij hun mindmap, met name voor moeilijke begrippen. Uit onderzoek komt naar voren dat leerlingen het hierdoor een stuk beter onthouden. Doordat leerlingen nadenken over een voor hen simpel en duidelijk icoontje verdiepen zij zich in de lesstof.
- Overhoor-apps of flash cards gebruiken
WRTS of Quizlet zijn twee voorbeelden van apps die helpen bij het leren van woordjes, feitjes of het maken van oefenvragen. Deze apps kun je gebruiken voor ieder vak. Superhandig! Wil je geen tablet op laptop gebruiken? Dan zijn de ouderwetse flitskaarten, ook wel flash cards genoemd, ook een handig hulpmiddel. Deze kaarten transporteren de geleerde informatie naar het langetermijngeheugen. Herhalen tot je erbij neervalt, zo luidt het devies. Wil je meer weten over hoe je flitskaarten inzet bij het leren? Bijles Bommelerwaard schreef hierover een artikel.
- Oldskool overhoren
Overhoren is het beantwoorden van vragen over de geleerde lesstof. Het is dé strategie voor jouw leerlingen om geleerde kennis te onthouden. Waarom het zo effectief is?
- Bij regelmatig overhoren test je steeds het ophalen van kennis uit je geheugen. Dit is iets wat je op een toets ook moet kunnen;
- Tijdens het overhoren ben je actief met de stof bezig. Leerstof wordt zo beter opgeslagen in het langetermijngeheugen;
- Als je de juiste informatie in je geheugen zoekt, wordt ook de andere geleerde informatie geactiveerd. Verbindingen in je langetermijngeheugen worden zo nog sterker.
Voor meer tips hoe je goed overhoren aanpakt, check je het artikel Overhoren, hoe pak je dat goed aan? van Praktijk Schoone.
- Afwisselende leerstrategieën gebruiken
Véél oefenopgaven maken, automatiseren van feitjes door gekke dansjes te bedenken, een liedje componeren als ezelsbruggetje voor die onlogische spellingregels, geurpennen gebruiken om verschillen tussen bijvoorbeeld mannelijke of vrouwelijke woordjes te onthouden. Post-its door het hele huis hangen (ja, ook op de wc), leren met muziek aan, filmpjes kijken over het onderwerp of spiekbriefjes maken (en uiteraard niet gebruiken). Het maakt niet uit wat je leerlingen doen, als ze maar afwisselen. Dan blijft het leren leuk!
Minder effectieve methodes
- Alleen opletten in de les en thuis het boek dichtlaten
Voor sommige leerlingen is deze manier best effectief. Of deze manier ook altijd een positieve uitkomst heeft, blijft onzeker. Op hoop van zegen dus.
- De nachtbrakersmethode
Deze leerling start de avond ervoor, haalt een nachtje door en staat dan weer vroeg op. De opgedane kennis zit op deze manier voornamelijk in het kortetermijngeheugen om vervolgens na het maken van de toets weer te verdwijnen.
- Sociaal leren
Samen leren met vrienden via Snapchat, Whatsapp of Facetime. Of ‘gewoon’ live, bij iemand thuis aan de keukentafel, mét thee en koekjes. Wel heel gezellig, maar alleen effectief als het wordt gecombineerd met de effectievere methoden zoals hierboven beschreven.
Deel het met ons: welke ultieme tip zien wij over het hoofd? Hoe pakken jouw leerlingen het leren voor een toets aan? Tot welke categorie behoorde jij vroeger als leerling? Wij zijn superbenieuwd!
