Juist omdat het in veel landen zo is dat de school de enige plaats is waar aandacht wordt besteed aan zelfontwikkeling en -ontplooiing is het nodig dat scholen meer aandacht gaan besteden aan sociaal en emotioneel leren (SEL), zo stelt de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling.
Dit artikel is geschreven door Jos Nennie, onderwijsadviseur met ruime ervaring – zowel als onderwijzer als in het ontwerpen van lesmateriaal. De kennis die hij opdeed in het lesgeven combineert hij met zijn specialisme in informatietechnologie en projectmanagement. Nennie werkt als onderwijsadviseur bij SMART Technologies Benelux.
Sociaal en emotioneel leren (SEL) is het proces waarbij kinderen en volwassenen de kennis, attitudes en vaardigheden ontwikkelen om emoties te begrijpen en ermee om te gaan, positieve doelen te stellen en te bereiken, empathie voor anderen te voelen en te tonen, positieve relaties op te bouwen en te onderhouden en verantwoorde beslissingen te nemen.
Van cruciaal belang
Het ontwikkelen van deze kerncompetenties is van cruciaal belang voor de ontwikkeling van een kind, aangezien het rechtstreeks samenhangt met de sociale, persoonlijke, academische en professionele vaardigheden op latere leeftijd. Niet voor niets blijkt uit dit OESO-onderzoek dat een gebrek aan sociaal emotionele vaardigheden wordt gerelateerd aan ongewenste levensgebeurtenissen. Denk hierbij onder meer aan een verhoogde kans op werkloosheid, echtscheiding, slechte gezondheid, gevangenisstraf en gewelddadig en crimineel gedrag.
De waarde van sociaal-emotionele vaardigheden
Sociale en emotionele vaardigheden zijn als het gaat om de kans op een gelukkig en succesvol leven dus minstens zo belangrijk als cognitieve vaardigheden. Helaas hebben veel leerkrachten moeite om deze vaardigheden effectief te onderwijzen en te beoordelen. Veel leerkrachten die nu voor de klas staan, zijn opgeleid in een systeem dat het belang van SEL niet of nauwelijks erkende. Hierdoor zijn leraren deskundig en vertrouwd met het lesgeven volgens een inhoudelijk leerplan, maar nog te veel gericht op het bijbrengen van cognitieve vaardigheden als lezen, schrijven en rekenen.
Sociaal emotioneel leren als prioriteit
Wereldwijd erkennen leraren het belang van de ontwikkeling van het kind in al zijn facetten, met inbegrip van sociale en emotionele vaardigheden. Zo zegt volgens deze Amerikaanse enquête 95 procent van de ondervraagde leraren te geloven dat sociale en emotionele vaardigheden kunnen worden onderwezen en dat SEL ten goede komt aan scholieren en studenten ongeacht hun achtergrond.
Ondanks dit soort geluiden, zijn er echter nog maar weinig scholen die SEL ook daadwerkelijk als prioriteit op de agenda hebben staan. Hierdoor missen veel docenten de juiste vaardigheden. In mijn ogen is er dan ook nog veel werk te verzetten en zijn er gerichte middelen, ondersteuning en training nodig om leraren hierbij te helpen.
Van theorie naar praktijk
Beleidsmakers en bestuurders in het onderwijs zullen gerichte maatregelen moeten nemen om leraren specifieke SEL-kennis en -onderwijsvaardigheden bij te brengen en best practices te delen. De beste manier om leerlingen SEL-vaardigheden bij te brengen, is namelijk door ze te integreren in teamgeoriënteerde lessen. Door activiteiten te creëren waarbij leerlingen met elkaar samenwerken worden vaardigheden als empathie, vertrouwen, verdraagzaamheid, emotionele controle, doorzettingsvermogen en aanpassingsvermogen geactiveerd en ontwikkeld.
Tot slot
Het OESO-onderzoek benadrukt de ontwikkeling van het kind in al zijn facetten. In die zin zet het aan tot denken en is het dus van waarde. Aan de andere kant wordt het belang van SEL al wijdverspreid onderkend door scholen en leraren. Het is met andere woorden de hoogste tijd dat SEL een vaste plek krijgt in het onderwijs, zodat kinderen alle bagage meekrijgen die ze nodig hebben voor een succesvol én gelukkig leven.
Organiseren jullie op school activiteiten om de zelfontwikkeling en -ontplooiing van leerlingen te stimuleren? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
