Onze gezichtsuitdrukking zegt veel over hoe we ons voelen. Zo laten je ogen, wangen, mondhoeken en lippen zien of je blij, boos of verdrietig bent. Mondkapjes maken dat een stuk lastiger en dat heeft invloed op het lesgeven. Zeker in het mbo waar docenten en studenten ook tijdens praktijklessen een mondkapje dragen. Hoe kun je emoties toch overbrengen en begrijpen? Wij geven je inzicht en tips voor lesgeven met een mondkapje.
De mond is belangrijk bij gezichtsuitdrukkingen
Veel gezichtsuitdrukkingen herken je aan de mond. Denk aan verbazing (open mond), boosheid (samengeperste lippen) en stress of inspanning (op je lip bijten). Als je in de klas een mondkapje draagt, mis je dus een groot deel van je mimiek. Met elkaar communiceren wordt daardoor een stuk lastiger. Begrijpt de student wel wat jij zojuist hebt uitgelegd? Volgens neuropsycholoog Jelle Jolles is het ‘mondbeeld’ ook zeer belangrijk bij het ontwikkelen van taal, zeker de taal waar ook emoties en gevoelens bij zijn betrokken. In een artikel in Trouw zegt hij: ‘Je kunt wel klank geven door het kapje heen, maar je ziet niet de mondmimiek die bij communicatie past. Die is extreem belangrijk om de inhoud en intentie van de verbale boodschap te kunnen begrijpen.’
Positieve en negatieve emoties lezen
Uit onderzoek van hoogleraar en emotie-expert Agneta Fischer blijkt dat we door mondkapjes vooral positieve emoties minder goed kunnen lezen. In Psychologie Magazine zegt zij dat sterke emoties, zoals breeduit lachen, nog steeds goed overkomen. Bijvoorbeeld door de ogen, maar ook de toon van iemands stem. Lastiger is dat bij subtiele emoties, zoals een glimlach. Voor het begrijpen van negatieve emoties hebben mondkapjes juist minder gevolgen. Daarover zegt Fischer: ‘Negatieve emoties, zoals verdriet, herkennen we niet alleen aan de mond, maar ook aan de ogen. Net als boosheid, die we vooral zien aan het fronsen van de wenkbrauwen.’
Tips voor lesgeven met een mondkapje
Zonder mondkapje kun je het hele gezicht van een student lezen, nu moet je het doen met een klein deel. Gelukkig kun je, behalve door te praten, ook met ogen en lichaamstaal communiceren. Hoe pas je je communicatie aan zodat jullie elkaar toch goed begrijpen? Wij geven je een paar tips:
- Houd er rekening mee dat je elkaar soms iets minder goed begrijpt en probeer meer geduld te hebben. Dat bewustzijn scheelt enorm. Zo zorg je namelijk voor een prettige en open sfeer in de klas.
- Maak regelmatig oogcontact. Zo laat je studenten zien dat je naar ze luistert en geïnteresseerd bent.
- Probeer je te verdiepen in de gezichtsuitdrukkingen van je studenten. Je zult merken dat je emoties − ook achter een mondkapje − steeds sneller herkent. Een student met opgetrokken wenkbrauwen en grote ogen is waarschijnlijk verbaasd. Gefronste wenkbrauwen en een zachte ooguitdrukking wijzen juist op bezorgdheid. Is je student blij? Dan gaan de ogen meer glinsteren.
- Gebruik bij het uitleggen van lesstof ook je handen en armen. Gebaren ondersteunen namelijk wat jij zegt.
- Gebruik je lichaamshouding om uit te stralen wat je van studenten verwacht. Wil je beginnen met de les? Ga dan zitten op een vaste plek. Daarmee laat je zien dat je wilt dat studenten stil zijn. Wil je juist de aandacht? Ga dan voor de klas staan.
- Door een mondkapje kan je stem iets worden gedempt. Probeer daarom rustig en duidelijk te praten. Wil je klassikaal een opdracht uitleggen, maar kan niet iedereen je goed verstaan? Verdeel de klas in groepen en leg de opdracht aan elke groep afzonderlijk uit.
Test hoe goed jij gezichtsuitdrukkingen kunt lezen
Benieuwd hoe goed jij emoties en gezichten kan lezen achter een mondkapje? Op de website van Psychologie Magazine vind je een test met foto’s van gezichtsuitdrukking onder een mondkapje. Bijna 14.000 duizend mensen hebben de test al gedaan en gemiddeld hadden zij 6 van de 10 foto’s goed. Wat is jouw score?
Draag jij een mondkapje in de les? En beïnvloedt dit jouw manier van lesgeven? We zijn benieuwd naar jouw ervaring. Laat het ons weten via onderstaand reactieformulier.
