Het vak Nederlands is niet populair onder mbo-studenten, maar wél belangrijk. Hoe maak je studenten toch enthousiast? Ingrid Koopmans, coördinerend docent Nederlands bij het Startcollege van ROC Friese Poort, geeft je tips en Saskia Streutker van Uitgeverij Malmberg vertelt over een nieuwe lesmethode voor niveau 1F.
Nederlands op niveau 1F
Het startniveau van de Nederlandse lessen op een Entree-opleiding is niveau 1F. Ingrid licht toe wat dit niveau inhoudt: ‘Studenten op 1F niveau kunnen informele gesprekken voeren in makkelijke, korte zinnen. In het dagelijks leven redden ze zich prima, maar een brief van de Belastingdienst is wel moeilijk.’
Niveau 1F is het basisniveau van leerlingen na het afronden van de basisschool. Het is daarom best een uitdaging om met lesmateriaal op 1F-niveau aan te sluiten bij de belevingswereld van mbo-studenten op een Entree-opleiding.
Entree-opleiding: de opstap naar een vervolgopleiding
Een Entree-opleiding is er voor leerlingen die uitvallen in het reguliere onderwijs, maar wél een vervolgopleiding willen doen. Ook zijn er veel doorstromers vanuit het praktijkonderwijs en anderstalige studenten die eerst een NT2 (Nederlands als tweede taal) traject volgen. ‘Studenten krijgen in de Entree-opleiding extra aandacht om hun talenten te ontwikkelen en ze krijgen ondersteuning bij persoonlijke uitdagingen. Zo komen ze erachter welk beroep bij hen past en worden ze voorbereid op werk of een vervolgopleiding op mbo-niveau’, legt Ingrid uit.
Het Startcollege van ROC Friese Poort biedt een Entree-opleiding in de richtingen Handel, Horeca, Zorg, Techniek en Bouw. Ingrid vindt het erg leuk om daar het vak Nederlands te geven, ondanks dat studenten over het algemeen het nut van het vak Nederlands niet inzien. ‘Daarom probeer ik mijn lessen zo leuk mogelijk te maken en aan te laten sluiten bij hun dagelijkse leven.’ Daar heeft Ingrid trouwens veel leuke ideeën voor! We delen er een aantal aan het eind van dit artikel.
Hoe ziet een les Nederlands op het Startcollege eruit?
Ingrid begint haar les altijd met klassikale uitleg. ‘Vervolgens gaan studenten al snel individueel aan het werk. Dat is nodig omdat de niveauverschillen groot zijn. Sommige studenten doen na een jaar examen op niveau 1F, terwijl anderen al na een paar weken hun 1F-toetsen halen en verder gaan op een hoger niveau. Daarom heb ik altijd lesopdrachten op verschillende niveaus klaar liggen.’
Taalblokken: een gereedschapskist op 1F niveau
Omdat bestaande lesmethodes qua onderwerpen niet passen bij mbo-studenten, zoekt Ingrid zelf materiaal om mee te werken. Maar daardoor mist ze soms wel structuur in haar lessen. Dat is één van de redenen dat Uitgeverij Malmberg een nieuwe leerlijn voor niveau 1F in Taalblokken introduceert. Saskia Streutker van Malmberg legt uit: ‘We zagen dat mbo-docenten voor niveau 1F hun materiaal bij elkaar moeten sprokkelen. Met Taalblokken bieden wij docenten een complete gereedschapskist om Entree-studenten het juiste opstapje te geven naar een vervolgopleiding of naar de arbeidsmarkt. Uiteindelijk zijn docenten de experts in hun vak: zij pikken er gereedschap uit om studenten verder te helpen in hun taalontwikkeling.’
Aansluiten bij de behoeften en belevingswereld van studenten
Taalblokken is tot stand gekomen na gesprekken met docenten én studenten. Zo voorziet de methode in de behoeften van zowel docent als student en sluit deze ook aan op de belevingswereld van de mbo-student. Saskia licht toe: ‘We werken bijvoorbeeld veel met video’s en actuele teksten. Taalblokken bereidt studenten ook voor op het burgerschap. Onze maatschappij kent bijvoorbeeld veel formulieren: hoe ga je daarmee om?’
De opdrachten zijn zo ingestoken dat ze niet direct voelen als een taalles. Saskia vertelt over een opdracht waarbij studenten een schrijfopdracht doen aan de hand van vier plaatjes. ‘Na het schrijven kijk je of het een logisch verhaal is met een inleiding en een slot. Zo geef je wél een taalles, terwijl een student op dat moment misschien denkt dat hij een stripverhaal aan het schrijven is.’ Dat komt omdat Taalblokken een geïntegreerde methode is: woordenschat, spelling en grammatica komen vaak in één les aan bod.
Daarnaast kun je je lessen aanpassen op de individuele behoeften van studenten. De methode is ontworpen voor zowel autochtone taalzwakke studenten, als anderstalige studenten. ‘We zien steeds meer anderstalige studenten bij de Entree-opleidingen. Omdat differentiëren makkelijk is met Taalblokken, bied je individuele studenten opdrachten die passen bij hun niveau. Zo kunnen anderstaligen bijvoorbeeld meer aandacht besteden aan woordenschat.’
Vijf ideeën om je les Nederlands leuker te maken
Naast een goede lesmethode biedt Taalblokken online leuke lesideeën om op een creatieve of speelse manier met taal bezig te zijn in de klas. Ook docent Ingrid heeft daar veel leuke ideeën over en deelt vijf tips:
1. Teksten over aansprekende onderwerpen
‘Veel van mijn studenten vinden lezen saai. Maar laatst werkten we met een tekst over hoe je je ouders kan uitleggen dat gamen gezond is. Nou, ik heb ze nog nooit zo stil aan een leesopdracht zien werken.’
2. Schrijven voor online
Studenten brengen veel tijd online door. En ook daar draait alles om taal: ‘Veel studenten dromen bijvoorbeeld over het runnen van een eigen webshop. Als ik hen vraag een productbeschrijving te schrijven, vinden ze dat erg leuk. Ook zitten ze allemaal op Instagram: met een tekstje schrijven voor een eigen foto gaan ze enthousiast aan de slag.’
3. Woorden overgooien
Ingrid heeft een speciale strandbal in haar klas: de bal heeft vakjes waar ze woorden in kan stoppen. ‘De strandbal gooien we door het lokaal. Degene die de bal vangt moet uitleggen wat het woord dat ‘ie voor zich heeft betekent, of er een zin mee maken.’ Iedereen houdt z’n aandacht erbij, want je weet nooit wanneer je de bal krijgt.
4. Een rennend dictee
Nog een actief spel! Ingrid verdeelt de klas in tweetallen: ‘Student 1 rent naar de gang om een woord te lezen op een groot vel met woorden. Dan moet ‘ie snel terug de klas in om aan student 2 te vertellen hoe ‘ie het woord moet spellen. Zo brengen ze alle woorden van de gang naar de klas.’
5. Een opdracht voor verschillende vakken tegelijk
‘Taal, maar ook rekenen en ICT, is overal, maar dat hebben studenten niet altijd in de gaten’, vertelt Ingrid. Daarom doen ze bij de Entree-opleiding wel eens vakoverstijgende opdrachten. Bijvoorbeeld over koken en culturen. Bij het vak Nederlands gingen de studenten recepten en instructies lezen. Bij ICT gingen werden de recepten in een online format gezet en bij rekenen gingen ze de recepten omrekenen van vier naar zes personen. Dat alles kwam samen op een afsluitende avond: gezellig koken en samen eten.
Benieuwd naar Taalblokken?
Ben je benieuwd geworden naar de Taalblokken leerlijn op 1F niveau? Hoofdstuk 1 is online al in te zien. Werk je nog niet met Taalblokken? Dan kun je een proeflicentie aanvragen waarin je het eerste hoofdstuk kunt bekijken. In augustus 2023 is de complete leerlijn 1F beschikbaar.
