De oorlog in Oekraïne raast voort. Steeds meer gevluchte Oekraïense kinderen komen in het Nederlandse primair onderwijs terecht. Hoe groot is de cultuurschok voor ze? En hoe verzacht je die als leerkracht? Psycholoog en leerkracht Iryna Dub uit Irpin (Oekraïne) vertelt je wat de kinderen gewend zijn. Ze vluchtte met haar moeder en broertje de bijna 2.000 kilometer naar Nederland. Inmiddels wonen ze bij een gezin in de buurt van Oss.
Later naar school, maar een divers vakkenpakket
‘Kinderen gaan in Oekraïne naar school als ze 6 of 7 jaar oud zijn tot een jaar of 17. Er is geen onderscheid tussen basisschool en middelbare school zoals hier in Nederland’, vertelt Iryna. ‘Er zijn 11 groepen. Groep 1 tot en met 4 is vergelijkbaar met het primair onderwijs en groep 5 tot en met 11 met de middelbare school. Al vanaf de eerste groep krijgen de kinderen een heel divers vakkenpakket. We verdelen de week tussen Oekraïens, Engels, wiskunde, lezen, tekenen, gym, economie, informatica, aardrijkskunde en wereldgeschiedenis.’
Een schooldag in Oekraïne
‘We beginnen om 8.00 uur met een ontbijt, vijf dagen in de week. Daarna volgen vijf à zes lessen van 40 minuten. Ook tussen de middag eten we weer samen. Er wordt op de school gekookt en de kinderen hoeven zelf niets mee te nemen. Samen eten we soep en broodjes. Na de lessen maken we gezamenlijk huiswerk tot 15.00 uur. De leerlingen hoeven thuis dus geen huiswerk meer te maken. Daarna gaan de meeste kinderen naar de BSO, soms wel tot 19.00 uur.’
Discipline en creatief lesgeven
‘Ik gaf les in groep 4 op een privéschool, dat is in Nederland groep 5. Ik merk dat kinderen hier gedisciplineerder werken. Dat vonden leerlingen uit mijn klas een stuk lastiger. Best een uitdaging als leerkracht.’ De ultieme tip van Iryna is daarom: ‘Wees creatief! Veel kinderen moeten wennen. Ze zullen niet altijd hun hoofd bij de les hebben of meteen gewend zijn aan de nieuwe klas. Kijk dan of je het lesprogramma iets kunt aanpassen. Kunnen de kinderen even naar buiten? Of verwerk zang en dans in je les. Als je het leuk voor de kinderen maakt, onthouden ze de les vaak beter en doen ze sneller mee.’
Taalbarrière
‘Engels volgen de kinderen al vanaf de eerste groep. Dus de meeste kinderen spreken wel een beetje Engels, sommigen zelfs heel goed.’ Toch is de taal best een uitdaging, zeker als het onderwijs in het Nederlands is. Een pictokaart met pictogrammen en veelgebruikte zinnen in het Oekraïens en Nederlands kan dan helpen of probeer een digitaal visueel woordenboek.
Trakteren in de klas
‘We hebben geen speciale gebruiken in de klas, maar als er een kind jarig is dan wordt er getrakteerd. Het liefst met een hoop zoetigheid: snoep en koekjes zijn favoriet.’ Dus wil je de nieuwe Oekraïense leerling zich extra welkom laten voelen? ‘Maak deze gemberkoekmannetjes, die zijn in Oekraïne heel populair.’
Ouders betrekken: gangbaar of niet?
‘In Oekraïne zijn de oudergesprekken vaak in een groep. Alleen als er iets aan de hand is met het kind heb je het een-op-eengesprek met de leerkracht. Daarnaast is het bij ons op school nooit goed gelukt om ouders bij activiteiten op school te betrekken. Ga er dus niet vanuit dat de moeder van de Oekraïense leerling weet dat ze zich kan aanmelden als voorleesmoeder of luizenmoeder. Communiceer daarom als leerkracht duidelijk wat je verwacht. Dat is als ouder heel fijn als je nieuw bent op school.’
Instromen in het Nederlandse basisonderwijs
Dat heeft Iryna zelf ook ervaren. Sinds twee weken gaat haar broertje in Nederland naar een reguliere basisschool. ‘Hij zit nu in groep 7 en kan de lessen redelijk goed volgen. Zijn Nederlands wordt steeds beter en hij heeft nu al vriendjes gemaakt. We kregen van de school een uitgebreide rondleiding en er was tijd om vragen te stellen. Het was fijn om zo te starten.’
Meer weten over het opvangen van Oekraïense kinderen in de klas?
- Stichting Lowan biedt ondersteuning in het onderwijs aan nieuwkomers. Ze hebben speciaal informatie voor onderwijs aan vluchtelingen uit Oekraïne.
- De Rijksoverheid biedt informatie over opvang en onderwijs van vluchtelingen uit Oekraïne.
- Op zoek naar leesboeken in het Oekraïens voor het primair onderwijs? Kijk eens bij Barabooka. Ze hebben een selectie boeken gratis beschikbaar.
- Lees hoe andere scholen zich voorbereiden op de opvang van Oekraïense leerlingen.
Vang jij ook Oekraïense kinderen op in de klas? Deel je ervaringen met ons in onderstaand reactieformulier.
