Kinderen hebben een gezonde dosis agressie nodig om hun leefwereld te ontdekken: ze leren er hun grenzen door kennen en die af te bakenen. Wel moeten kinderen leren hun agressie onder controle te houden. Wil je weten hoe je daar als leerkracht op een positieve manier aan kunt bijdragen? We zetten 6 tips voor je op een rij.
Agressie kan verschillende oorzaken hebben. Een kind kan simpelweg een keer goed boos zijn, maar ook kunnen er biologische oorzaken aan ten grondslag liggen. Kinderen verschillen nou eenmaal sterk van elkaar in temperament en karakter. Daarnaast kan het ook zo zijn dat een kind heeft aangeleerd om agressief gedrag te vertonen. Hij heeft bijvoorbeeld gezien dat zijn broer op die manier dingen voor elkaar krijgt en kopieert het gedrag om zo ook zijn zin te krijgen. Soms is het agressie gedrag een reactie op andere emoties. Agressie helpt kinderen bijvoorbeeld om angst te verbergen. Voor anderen, maar ook voor zichzelf.
Proactieve en reactieve agressie
Weet jij wat het verschil is tussen proactieve- en reactieve agressie? Proactieve agressie uit zich in berekenend gedrag. De agressie is bedoeld om macht over anderen te verkrijgen en/of om bezit toe te eigenen. Het gaat dus om weloverwogen en gecontroleerd gedrag. Reactieve agressie ontstaat daarentegen dikwijls uit onmacht. Het is reactie op een waargenomen bedreiging of provocatie die gepaard gaat met woede en/of controleverlies. Het is dus impulsief en defensief gedrag. Wanneer je te maken krijgt met agressie in de klas, kan dat behoorlijk schrikken zijn. Met deze 6 tips weet jij de volgende keer hoe te reageren:
Voorkomen van agressie
1. Goed pedagogisch klimaat
Zorg voor een goed pedagogisch klimaat. Dat houdt in dat je als leerkracht respectvol met kinderen omgaat, duidelijke regels hanteert waar iedereen zich aan houdt en dat je kinderen met gedragsproblemen niet ziet als probleemgevallen, maar als kinderen die extra ondersteuning nodig hebben.
2. Vermijd verveling
Een manier om agressie te voorkomen is door ervoor te zorgen dat kinderen zich niet gaan vervelen. Zorg voor voldoende uitdaging, zowel tijdens de les als tijdens de pauze. Verveling kan ook worden vermeden door onrustige kinderen te betrekken bij klassentaken. Denk bijvoorbeeld aan het halen van knutselmaterialen of het uitdelen van hand-outs.
3. Stappenplan
Ga eens met een kind dat ongewenst en agressief gedrag rond de tafel. Bespreek op rustige en relaxte toon welke factoren de agressie bij hem uitlokken of versterken. Breng dit samen in kaart en zoek eveneens samen naar gedragsalternatieven. Zo stel je gezamenlijk een stappenplan op voor het stimuleren van gewenst gedrag.
Aanpakken van agressie
1. Time-out
Als een kind jouw signalen bewust lijkt te negeren is het tijd voor een time-out. Haal het kind tijdelijk uit de voor hem vertrouwde omgeving – in veel gevallen het klaslokaal – en zoek een ruimte in de school waar het kind alleen tot rust kan komen. Je corrigeert het kind dan in principe door de tijdelijke afwezigheid van aandacht.
2. Afleidingsmanoeuvre
Als bewust negeren, iemands naam noemen of lichaamstaal – zoals een veelbetekenende blik – niet helpen, doe dan een iets onverwachts. Iets dat tot verbazing of een positieve reactie leidt. Maak een goede grap, gooi de werkvorm 180 graden om of verzin spontaan een andere opdracht. De kans is groot dat het storende kind dusdanig verrast is dat het uit zijn boze rol valt.
3. Forceren
Als je alles al hebt geprobeerd en niets lijkt te helpen dan is het aangaan van de confrontatie is veel gevallen de laatste optie. Dit doe je door macht te gebruiken, bijvoorbeeld door te laten zien dat jij daadwerkelijk de baas bent en ervoor kunt zorgen dat het kind tijdelijk niet langer welkom is in de klas of dat het agressieve gedrag zelfs tot schorsing kan leiden. Doe dit wel alleen als je weet dat je ‘het gevecht’ kunt winnen. Alleen dan is het mogelijk om op deze manier een hoop agressie bij het kind weg te halen – tenzij een kind inmiddels al is doorgedraaid.
Meer weten?
Meer tips vind je in het artikel Tips omgaan met agressie in de klas van Straksvoordeklas.nl. En wil je meer weten over waar je als school aan moet voldoen met betrekking tot agressie en geweld? Bekijk dan de 8 normen voor het onderwijs op de website van Stichting School & Veiligheid.
Hoe ga jij om met agressie in de klas? En met welke vorm heb je het meest te maken? Laat je tips en ervaringen achter via onderstaand reactieformulier.
