De periode rondom de Tweede Kamerverkiezingen is altijd een uitdagende: waarop ga je stemmen? Als leerkracht neem je hoogstwaarschijnlijk de verschillende politieke standpunten over het onderwijs mee in je keuze. Wij zetten een aantal onderwijsstandpunten van tien grote partijen voor je op een rijtje, zodat jij 22 november geïnformeerd je kruisje zet.
Onderstaande standpunten zijn slechts een greep uit de verkiezingsprogramma’s. Bekijk de partijprogramma’s op de websites van de partijen voor hun complete en officiële standpunten.
Wil je met je klas aan de slag? Kidsweek heeft een Kieswijzer voor kinderen ontwikkeld
VVD
Lijsttrekker: Dilan Yesilgöz
Alle standpunten van VVD over onderwijs
- Betere arbeidsvoorwaarden voor leraren en schoolleiders, door bijvoorbeeld een meerurenbonus. Startende leraren beter begeleiden, zodat minder leraren uitvallen. Werkdruk verlagen door onnodige administratie en onnodige toetsen te schrappen.
- Invoeren van acceptatieplicht op scholen. Een wijziging in de Grondwet (artikel 23 over de vrijheid van onderwijs: iedereen mag een school oprichten en deze naar eigen overtuiging inrichten) moet ervoor zorgen dat scholen leerlingen niet langer mogen weigeren op basis van geloof of andere kenmerken.
- Burgerschapseisen aanscherpen en lesmateriaal die kinderen ondemocratische waarden aanleren verbieden.
- Praktisch en theoretisch onderwijs zijn even belangrijk. Niet meer spreken van ‘hoger’ of ‘lager’ onderwijs. Meer aandacht voor vakmanschap door praktische vaardigheden toe te voegen aan de doorstroomtoets.
D66
Lijsttrekker: Rob Jetten
Alle standpunten van D66 over onderwijs
- Leraren krijgen een beter salaris en een fijnere werkomgeving. Bijvoorbeeld met minder administratie. We geven leraren het vertrouwen om hun werk goed te doen.
- Leerlingen worden niet langer geselecteerd op twaalfjarige leeftijd. De partij stimuleert brede, meerjarige brugklassen en 10-14-scholen. D66 wil toetsen in groep 8 als ‘thermometer’. Voor leerlingen zal dit betekenen dat ze in gemengde klassen komen op een brede scholengemeenschap.
- Geen ‘passend’, maar ‘inclusief’ onderwijs: elke school en opvang moet toegankelijk zijn voor zoveel mogelijk kinderen.
- Leraren krijgen meer inspraak in het onderwijs op hun school en de inhoud van de lerarenopleiding. Beslissingen over geld worden dicht bij de werkvloer genomen. Leraren krijgen daarnaast meer mogelijkheden om door te groeien of te specialiseren. De beste leraren krijgen een hoger salaris. Ook moeten scholen verplicht een stagevergoeding gaan betalen.
PVV
Lijsttrekker: Geert Wilders
Alle standpunten van PVV over onderwijs
- Onderwijs moet vrij zijn van politiek activisme. PVV wil politiek neutrale leraren voor de klas en politiek neutrale leerboeken in de klas. Vorming in levensvisie en politiek is aan de ouders, niet aan de school, volgens de partij.
- Minder vernieuwing in het onderwijs. Elke ‘vernieuwing’ brengt onrust met zich mee en leidt tot kwaliteitsverslechtering. Door alle zogenaamde vernieuwingen is er steeds minder aandacht voor de kernvakken taal en rekenen en wordt kostbare onderwijstijd verspild aan allerlei modieuze maatschappelijke zaken, aldus de PVV.
- Behoud van artikel 23 van de Grondwet, de vrijheid van bijzonder onderwijs
- Forse beperking van het aantal buitenlandse studenten en bacheloropleidingen alleen in het Nederlands aanbieden. De universiteiten moeten er in de eerste plaats zijn voor onze Nederlandse kinderen.
- Verbod op islamitisch onderwijs, omdat dat volgens de PVV onze vrijheid en waarden in gevaar brengt
CDA
Lijsttrekker: Henri Bontenbal
Alle standpunten van CDA over onderwijs
- De grondwettelijk vastgelegde vrijheid van onderwijs (artikel 23) behouden, omdat dat verschillen tussen mensen en groepen mensen respecteert.
- Het budget voor het verbeteren van de basisvaardigheden moet rechtstreeks naar de scholen gaat die het nodig hebben. In samenwerking met bibliotheken komt er een onderwijsbreed leesoffensief. Laaggeletterdheid en digitale geletterdheid verdienen structurele aandacht.
- Meer ruimte in het middelbaar onderwijs voor gecombineerde schooladviezen en verlengde brugklassen, om te vroege schoolkeuze te voorkomen. Gezamenlijke huisvesting van verschillende niveaus van dezelfde school in één gebouw verdient de voorkeur.
- De taak van de leraar moet allereerst die van educatief rolmodel zijn. De opstapeling van maatschappelijke verlangens aan het onderwijs en de scholen moet minder. Onnodige administratie vanuit de besturen moet stoppen. Leerkrachten moeten zich volledig in kunnen zetten voor hun taak, namelijk het lesgeven.
SP
Lijsttrekker: Lilian Marijnissen
Alle standpunten van SP over onderwijs
- Het vak van leerkracht moet veel aantrekkelijker worden. Leraren krijgen een hoger salaris en de lonen worden landelijk uitbetaald. Daarbij worden over de hele linie de lonen van leraren verhoogd. Bestuurders vallen voortaan onder de onderwijs cao, want geld voor het onderwijs is niet bedoeld voor hoge beloningen of voor dure bonussen.
- Zeggenschap van docenten versterken in het bestuur, onder andere door hen instemmingsrecht te geven op de begroting van scholen.
- Klassen van maximaal 23 kinderen, te beginnen op scholen met veel kinderen uit armere gezinnen.
- Het ‘passend onderwijs’ heeft niet opgeleverd wat werd beloofd en moet op de schop.
GroenLinks-PvdA
Lijsttrekker: Frans Timmermans
Alle standpunten van GroenLinks en PVDA over onderwijs
- Het lerarentekort oplossen: het beroep weer aantrekkelijk maken met meer zelfstandigheid, meer loon en minder papierwerk en stress voor leraren.
- Extra aanbod op school: iedere school biedt een gezond ontbijt aan en gezonde lunch voor leerlingen die niet naar huis gaan. In alle scholen is alleen nog maar gezond en verantwoord voedsel te krijgen.
- Moderniseer artikel 23 van de Grondwet (over de vrijheid van onderwijs: iedereen mag een school oprichten en deze naar eigen overtuiging inrichten). Alle scholen moeten de basiswaarden van onze democratische rechtsstaat onderschrijven. Scholen wordt nadrukkelijk verboden om kinderen of leraren te weigeren op basis van hun geloof of achtergrond. Ouders krijgen geen leerplichtontheffing en geen vergoeding voor het leerlingenvervoer meer voor hun kind op grond van geloofsovertuiging.
- Structureel salarissen verhogen van onderwijspersoneel op scholen met veel kwetsbare kinderen. Deze scholen krijgen kleinere klassen en we zorgen voor extra klassenassistenten en extra middelen voor ondersteuning in de klas. Ook scholen in krimpregio’s kunnen een beroep doen op deze toelage. Op termijn alle scholen kleinere klassen.
FVD
Lijsttrekker: Thierry Baudet
Alle standpunten van FVD over onderwijs
- Bijzonder onderwijs (artikel 23 Grondwet) behouden. Om hun identiteit te bewaren, mogen scholen in het bijzonder onderwijs hun aannamebeleid blijven baseren op religieuze achtergrond.
- Liefst fulltime leraren. De voertaal in het onderwijs blijft het Nederlands. Scholen dienen te beschikken over goede, ruime en gezonde huisvesting, waarin het prettig werken is voor leerlingen en personeel.
- Differentiatie op niveau behouden. Géén socialistische middenschool experimenten. Bescherming categorale gymnasia.
- Passend Onderwijs begrenzen; meer investeren in speciaal onderwijs. Kinderen met lichamelijke of mentale beperkingen moeten niet gedwongen in een gewone klas blijven zitten, maar moeten thuis onderwijs krijgen of naar speciale scholen.
Partij voor de Dieren
Lijsttrekker: Esther Ouwehand
Alle standpunten van PvdD over onderwijs
- Duizenden kinderen zitten thuis en raken in een isolement doordat is bezuinigd op passend onderwijs. Meer investeren in aangepaste lesprogramma’s, zodat geen kind tussen wal en schip valt. Ook programma’s en speciaal onderwijs voor hoogbegaafde kinderen worden ondersteund.
- Leraren, leerlingen en ouders krijgen veel meer autonomie bij het bepalen van prioriteiten. Geen onderwijs dat gebaseerd is op standaardisatie, controle, concurrentie en zakelijke managementmodellen.
- De urennormen vervallen, scholen kunnen zelf de hoeveelheid uren afstemmen op de exameneisen.
- Basisscholen krijgen de vrijheid af te zien van de eindtoets als zij op een andere manier kunnen aantonen dat aan de eisen is voldaan.
ChristenUnie
Lijsttrekker: Mirjam Bikker
Alle standpunten van CU over onderwijs
- De verankering van de onderwijsvrijheid in de Grondwet (artikel 23) blijft ongewijzigd: ouders in heel Nederland kunnen kiezen voor een school die past bij hun opvoeding en levensovertuiging.
- Integraal plan voor de aanpak van het lerarentekort, waarbij de onderwijssector en de opleidingen betrokken zijn. Naast een goede beloning en vermindering van de werkdruk, gaat het om loopbaanperspectieven, regie en verantwoordelijkheid voor het onderwijs, en een ervaren professionele ruimte.
- Een drempelloze overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs. Dat kan een overgang zijn naar een tweejarige brugklas in het voortgezet onderwijs, samenvallend met de onderbouw. Er is dan geen eindtoets meer nodig in het po.
- Versterk de jeugdhulp op school door de samenwerking tussen scholen, (preventieve) jeugdzorg en jeugdhulpverlening slimmer in te richten.
BBB
Lijsttrekker: Caroline van der Plas
Alle standpunten van BBB over onderwijs
- Foute of suggestieve informatie over welke sector of groep mensen dan ook, verdwijnt uit de schoolboeken. Voordat schoolboeken en lespakketten aan leerlingen worden aangeboden, toetst een deskundige commissie uit diverse sectoren het lesmateriaal op feitelijke onjuistheden en propaganda.
- Voor alle studenten is een basisbeurs beschikbaar.
- Onderwijzers op alle scholen wordt verboden hun eigen ideologieën te verspreiden onder leerlingen. Er komt een meldpunt waar leerlingen en ouders dit kunnen melden. Een deskundige commissie beoordeelt deze klachten.
- Niet meer spreken over hoogopgeleiden of laagopgeleiden. In plaats daarvan de termen ‘theoretisch opgeleiden’ en ‘praktisch opgeleiden’ gebruiken.
En ook:
Nieuw Sociaal Contact (NSC)
Lijsttrekker: Pieter Omtzigt
Alle standpunten van NSC over onderwijs
De partij NSC is in augustus 2023 opgericht door Tweede Kamerlid en oud-CDA’er Pieter Omtzigt en doet voor het eerst mee aan de verkiezingen. Van 2003 tot 2021 was Omtzigt lid van de CDA-fractie en daarna ging hij verder als zelfstandig lid onder de naam Groep-lid Omtzigt, dat één zetel heeft.
- Leraar/docent moet een aantrekkelijk beroep zijn, met voldoende tijd om lessen voor te bereiden en mogelijkheden voor het ontwikkelen van de eigen professionele vaardigheden. Adequate beloning en waardering zijn hierbij randvoorwaarden. We willen met de sector verkennen wat er voor nodig is om meer mensen voltijds (4 tot 5 dagen per week) te laten werken. De regeldruk en administratieve lasten voor de leraar moeten afnemen.
- Geen voorstander van onderwijsvernieuwingen die onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd zijn. Er komen geen nieuwe ‘potjes’ (extra tijdelijke middelen), maar alleen structurele bekostiging waarmee scholen vooruit kunnen. Schoolbesturen moeten er wel voor zorgen dat de middelen besteed worden in de klas. We stellen een norm voor de hoeveelheid onderwijsgeld aan het primaire proces, maximeren de overhead en willen dat leraren actief worden betrokken bij de besteding van de middelen.
- Het is noodzakelijk om de lerarenopleidingen te verbeteren en onderling beter te laten samenwerken. De lat moet omhoog. We investeren in de kwaliteit van zowel de voltijdopleidingen als in deeltijd- en zijinstroomopleidingen. We stimuleren effectieve programma’s die de diversiteit in het basisonderwijs vergroten. We pleiten voor een fijnmaziger functiehuis, zodat er meer ruimte komt voor mbo’ers, zijinstromers en herintreders.
- Het tekort aan docenten in het beroepsonderwijs is groot. We ondersteunen een maatwerkleerpad om ervaren vakmensen toe te rusten met didactische vaardigheden en te enthousiasmeren voor het (v)mbo.
Wil je de onderwijsstandpunten van alle zeventien grootste politieke partijen weten?
Bekijk dan de verkiezingsprogramma’s.
Volt
Lijsttrekker: Laurens Dassen
Alle standpunten van Volt over onderwijs
JA21
Lijsttrekker: Joost Eerdmans
Alle standpunten van JA21 over onderwijs
SGP
Lijsttrekker: Chris Stoffer
Alle standpunten van SGP over onderwijs
DENK
Lijsttrekker: Stephan van Baarle
Alle standpunten van DENK over onderwijs
50PLUS
Lijsttrekker: Gerard van Hooft
Alle standpunten van 50PLUS over onderwijs
BIJ1
Lijsttrekker: Edson Olf
Alle standpunten van BIJ1 over onderwijs
BVNL
Lijsttrekker: Wybren van Haga
Alle standpunten van BVNL over onderwijs
