Urenlang woordjes in je hoofd stampen? Of een tekst honderd keer opnieuw lezen? Er zijn talloze manieren voor leerlingen om te leren, maar wat werkt het beste? Volgens Kim Dirkx (Open Universiteit) zit het ‘m vooral in het uitstellen van het vergeetproces. Met deze tips kun je je leerlingen helpen om informatie zo goed mogelijk op te slaan in het geheugen.
Dit artikel verscheen eerder op Onderwijs van Morgen.
Vergeten informatie
Vindt de toets morgenochtend plaats? Dan kan het best zinvol zijn om pas vanavond te beginnen met leren en de hele nacht door te halen. De leerstof zit de volgende ochtend dan nog vers in het geheugen. Maar als de leerling die leerstof over een week of twee nog steeds nodig heeft, dan is op deze manier leren niet zo zinvol. Je bent namelijk na 24 uur zo’n 70% van de informatie, die je de avond van tevoren geleerd hebt, vergeten. En naarmate de dagen vorderen, raak je nog meer informatie kwijt. In de wetenschap heet dit ‘de vergeetcurve’.
Effectief leren
We kunnen er trouwens niks aan doen, dat we informatie zo snel weer vergeten. Want stel je voor dat je alles wat er om je heen gebeurt, zou moeten onthouden. Dan zouden je hersenen oververmoeid en uitgeput raken. Maar een leerling die leert voor een proefwerk of examen wil natuurlijk niet dat hij die leerstof zo snel weer vergeet. Het is daarom belangrijk om het vergeetproces uit te stellen. En dat kan door effectief te leren.
Informatie chunken
Als je begint te leren, komt de informatie eerst terecht in je werkgeheugen. Maar informatie blijft daar maar een paar seconden aanwezig. Plus: je kunt er tegelijkertijd maar zo’n vijf tot negen eenheden aan informatie verwerken. Gelukkig kun je de capaciteit van je werkgeheugen wel vergroten. Dit doe je door de informatie betekenis te geven en door informatie te chunken. Zo stuur je de leerstof door naar je langetermijngeheugen. In tegenstelling tot het werkgeheugen is het langetermijngeheugen wel onbeperkt. Maar omdat je daar zoveel informatie verzamelt, lukt het niet altijd om de juiste informatie op het goede moment terug te vinden.
Wegennetwerk in je brein
De informatie in je geheugen is met elkaar verbonden via ‘wegen’. Sommige wegen zijn erg stevig: de informatie die aan het einde van zo’n weg ligt, kun je makkelijk terugvinden. Maar andere wegen zijn als zandweggetjes: daar is de informatie moeilijk terug te vinden. Je maakt deze geheugenpaden in je brein sterker door de leerstof actief te verwerken. Dan gaat je brein er actief mee aan de slag en sla je de informatie veel beter op. Daarbij geldt dat leren vooral niet te makkelijk moet zijn. Leerlingen moeten niet afhankelijk zijn van maar één route om bij de juiste kennis te komen. Hoe meer moeite ze doen, hoe beter en makkelijker de informatie straks terug vinden is.
Tips voor de leerling
- Lees de inhoudsopgave of leerdoelen: de meeste boeken hebben een kader met daarin de leerdoelen. Als je van tevoren begrijpt waar het hoofdstuk over gaat, weet je wat de kernboodschap en context is. Je zult de teksten dan sneller begrijpen. Geen leerdoelen? De inhoudsopgave lezen kan ook al helpen.
- Formuleer het in je eigen woorden: klap je boek even dicht en probeer de tekst met je eigen woorden te beschrijven. Op deze manier weet je zeker dat je de lesstof goed hebt begrepen.
- Leer wat je nog niet weet: je brein kan maar beperkt nieuwe informatie aan. Wil je effectief leren? Leer dan vooral wat je nog niet weet. Je zult zien, zo houd je tijd over. Maak bijvoorbeeld gebruik van flitskaarten of Quizlet. Dit zijn handige tools die met deze principes werken.
- Maak een samenvatting: schrijf op wat belangrijk is in de tekst die je gelezen hebt. Behoud hierbij zoveel mogelijk de indeling van je boek. Door het op te schrijven, zul je merken dat je de lesstof al voor een groot deel hebt opgeslagen in je brein. Een samenvatting is handig om na te lezen vlak voor de toets.
- Leer niet acht uur achter elkaar, maar elke dag een uurtje: dat zorgt ervoor dat je voortdurend een beetje onderhoud pleegt. Hoe je zo’n leeruur kunt inplannen, zie je in deze handige infographic. Hierin vind je ook meer tips om effectief te leren.
Verder lezen
Dit artikel is een geschreven samenvatting van de video ‘Hoe kun je het beste leren?’ van de Universiteit van Nederland en uitgebreid met tips van @Thomas More, het Expertisecentrum voor Effectief Leren. Verder lezen op Onderwijs van Morgen kan ook, met deze twee artikelen: ‘Zo kun je kinderen het beste laten leren’ en ‘7x beter leren met breinkennis’.
Hoe help jij jouw leerlingen actiever en effectiever te leren? Deel je ervaringen met ons in onderstaand reactieformulier.
