Iets nieuws leren is een complex proces dat niet vanzelf gaat. Je zult vast herkennen dat huiswerk maken of een les volgen een deel van je leerlingen veel tijd en energie kost. Het stappenplan in dit artikel helpt jou om je leerlingen effectiever en makkelijker te laten leren.
De vier onderdelen van het leerproces
Om effectief te leren, moet je het geheugen van je leerlingen uitdagen en hun hersenen op verschillende manieren prikkelen. Neem je de leerstof alleen passief met ze door? Dan belandt de nieuwe kennis in het kortetermijngeheugen. Je leerlingen zijn deze informatie over een week al weer vergeten.
Pas als je leerling de volgende vier stappen heeft doorlopen, dan blijft de nieuwe stof ook op de lange termijn hangen:
- Waarnemen: een plaatje zien, een rijtje woorden lezen, een uitleg horen.
- Meedoen: ruimte geven aan je leerlingen om zelf aan de slag te gaan.
- Oefenen: op verschillende manieren dezelfde stof herhalen.
- Presenteren: herinneren door te doen.
1. Waarnemen
Het is belangrijk dat de eerste kennismaking met een onderwerp een blijvende indruk achterlaat. Docent Ben Johnson doet dat bijvoorbeeld door een stukje uit de film ‘Back to the future’ te laten zien om de relatie tussen snelheid, afstand en tijd beeldend uit te leggen. Let er wel op dat zo’n visuele introductie echt relevant is voor het onderwerp en dat de informatie inhoudelijk klopt.
2. Meedoen
Laat je leerlingen actief aan de slag gaan met een onderwerp. Moeten ze een formule of rekensom leren? Verzin een experiment en laat het ze zelf uitvogelen. Verdeel de kinderen in groepen en laat hen zelf een teamrol uitkiezen. Als ze samen actief aan de som of formule werken, nestelt het onderwerp zich beter in het langetermijngeheugen. Als afsluiter laat je de kinderen elkaars werk nakijken of presenteren.
3. Oefenen
Oefenen, oefenen en nog eens oefenen. Bij deze stap gaat elke leerling individueel aan de slag. Laat ze ezelsbruggetjes verzinnen of zet oefentoetsen in. De toetsen tellen niet mee voor een cijfer, maar zijn wel heel handig om de voortgang te meten.
Het is belangrijk dat leerlingen zelf actief informatie ophalen uit hun langetermijngeheugen. Door meer moeite te doen leer je effectiever, zo blijkt ook uit onderzoek van de Radboud Universiteit. Een goed hulpmiddel hiervoor is een mindmap. Daag je leerlingen uit om alles op te schrijven wat hen te binnen schiet over het onderwerp. Zo activeer je bestaande kennis en maak je een bedding voor nieuwe informatie. Daarna mogen ze, met het lesboek erbij, controleren of de informatie in hun mindmap klopt. Als ze de theorie erbij houden, zullen ze vooral dingen herkennen. Echt leren gebeurt zo niet. Maar door erover te vertellen, verandert de manier waarop informatie is opgeslagen. Zo wordt het makkelijker om de kennis op een later moment terug te halen.
4. Presenteren
Ruim ook tijd in voor je leerling om te laten zien wat hij of zij kan. Een presentatie geven over het onderwerp stimuleert het geheugen. Zo’n presentatie kan in verschillende vormen: een verhaal, een dans, een kunstwerk, een demonstratie, een toneelstuk of een lied. Hoe beter de vorm past bij de leerling en het onderwerp, hoe beter het bijdraagt aan het leerproces.
Tips
- Plan de vier stappen niet te snel achter elkaar, maar spreid de leersessies. Dus bijvoorbeeld een uurtje op maandag, een uurtje op woensdag en nog eens op vrijdag, in plaats van drie uur achter elkaar op één dag. Als je de stof meerdere keren aanbiedt, worden de verbindingen in de hersenen sterker. Zo blijft de informatie langer hangen.
- Creëer een fijne leeromgeving. Als het jou lukt om ruimte te bieden voor enthousiasme en verbeelding in jouw klas, dan stimuleer je het leerproces van je leerlingen.
Verder lezen
We schreven eerder over dit onderwerp. Lees bijvoorbeeld het artikel Zo kun je kinderen het beste laten leren. Of Hoe productive struggle hersens aanzet tot een beter leerproces.
Hoe laat jij jouw leerlingen makkelijker leren? Welke ervaring, tips en trucs wil je met ons delen? Gebruik hiervoor het onderstaand reactieformulier.
