In het vorige artikel van Linda Spaanbroek las je hoe en waarom reflectiegesprekken zorgen voor motivatie bij je leerlingen. Dit artikel beschrijft hoe je een reflectiegesprek concreet kunt aanpakken.
Concreet én open
Tijdens een reflectiegesprek kijk je met de leerling samen terug op ervaringen in een concrete leersituatie. Je helpt de leerling zijn eigen ervaringen te onderzoeken en te interpreteren. Door goede open vragen te stellen help je het kind te herkennen wat zijn eigen aandeel hierin was en help je hem blinde vlekken zichtbaar te krijgen.
Twee dingen die hierboven genoemd zijn, zijn heel belangrijk: het gaat om een concrete leersituatie (een specifiek opdracht of prestatie) en als leerkracht/docent stel je alleen open vragen. Doe je dit laatste niet, dan loop je grote kans dat je vrijwel geen informatie uit de leerling krijgt of dat hij alleen sociaal wenselijke antwoorden geeft.
Effectieve reflectieve vragen
Een waardevol reflectiegesprek bevat een groot deel van deze vragen.
– Wat was je doel? Wat wil je met deze opdracht bereiken?
– Wat heb je precies gedaan?
– Hoe heb je het aangepakt?
– Waar ben je mee begonnen?
– Wat waren de verschillende stappen daarna?
– Hoe beviel deze aanpak?
– Wat was moeilijk?
– Wat was makkelijk?
– Wat heb je geleerd?
– Hoe hangt dit samen met je andere vakken? (Uiteraard zul je deze vraag in werkelijkheid iets anders formuleren, afhankelijk van de inbedding van de betreffende leersituatie in de rest van het onderwijs)
– hoe ging de samenwerking?
– Welke hulp van mij heb je gemist?
– Wat heb je aan mijn hulp gehad?
– Hoe kan de samenwerking een volgende keer worden verbeterd?
– Wat doe je een volgende keer anders?
– Wat zou je iemand adviseren die dit ook gaat doen?
Uiteraard pas je dit rijtje vragen aan aan de specifieke situatie waarin jij en je leerling zich bevinden. Bij jonge kinderen zul je minder vragen willen stellen die bovendien eenvoudig geformuleerd zijn. Naarmate de leerlingen ouder worden en meer gewend zijn aan het reflecteren op hun eigen leren, kun je ook meer reflectief vermogen van hen verwachten.
Reflectie is een kwestie van doen
Verwar een reflectiegesprek niet met een coachingsgesprek. Alhoewel reflectie vaak ook onderdeel is van coaching, wil je bij het coachen van leerlingen bereiken dat zij zelf doelen stellen en deze doelen ook nastreven en bereiken. Bij coaching kijk je ook vooruit, terwijl je bij reflectie vooral terugkijkt en daarvan wilt leren.
Het voeren van reflectiegesprekken is vooral een kwestie van doen. Met een bewuste houding en een goede systematische methode kun je je leerlingen op een positieve manier motiveren, stimuleren en je relatie met hen versterken!
Als je dieper wilt ingaan op het reflecteren met je leerlingen of studenten dan heb ik nog een tip voor je. De Hogeschool van Amsterdam heeft een Lectoraat ‘Reflectie op het handelen’ gehad. Eén van de producten die dit lectoraat heeft voortgebracht, is een artikel Begeleiden van reflectieoefeningen in het onderwijs door Karim Benammar en Marieke van Schaik. Je kunt het artikel hier downloaden.
Veel succes met reflecteren!
© 2007-2008 Linda Spaanbroek/Ga naar www.alledagenpauze.nl voor het aanvragen van Linda’s gratis e-boek ‘7 Motivatiekrachten in uw school’.
