Als docent en mentor van een vmbo-kansklas in Amsterdam Nieuw-West merkte Maxe de Rijk dat wat zij in de klas meemaakte, niet overeenkwam met het beeld dat de media over haar leerlingen schetste. Ze besloot te gaan bloggen over haar ervaringen in de klas. Een uitgever merkte dit op en zag er wel een boek in. Zo verscheen afgelopen jaar Geen stress, we gaan het maken! Hoog tijd voor een interview.
Een vmbo-kansklas geeft leerlingen die met een leerachterstand van de basisschool komen een jaar extra, waardoor ze drie jaar de tijd hebben voor de onderbouw van het vmbo. Leerlingen uit de klas van Maxe gingen dankzij deze extra tijd en begeleiding één, twee en soms wel drie leerniveaus omhoog. ‘Leerlingen hebben dagelijks te maken met discriminatie, armoede en kansenongelijkheid. Politici en beleidsmakers komen niet in de leefomgeving van deze jongeren, mede daardoor blijft een goede aanpak van kansenongelijkheid uit’, vertelt Maxe.
Meer kansengelijkheid
Kansengelijkheid creëren is niet makkelijk, anders was het al lang gebeurd. De belangrijkste stap op weg naar verbetering? ‘Armoede het land uit’, zegt Maxe beslist. En bekeken vanuit het onderwijs: ‘Vertel leerlingen niet al van jongs af aan dat ze onder het gemiddelde scoren. Zeg in plaats daarvan ‘je bent op de goede weg’ of ‘je bent beter geworden’. Woorden doen ertoe. Er zijn leerlingen die hun hele leven horen dat ze het niet goed doen. De helft van de leerlingen scoort onder het gemiddelde, het is een grote groep die je zo wegzet.’
Persoonlijke benadering
Maxe is voorstander van een persoonlijke benadering: ‘Zie je leerlingen voor de volle 100%. Druk geen stempels en plaats ze niet in hokjes, ook al is dat goed bedoeld. Zorg dat je je leerlingen door en door leert kennen op alle vlakken. En vraag je per leerling af: wat heb jij nodig en hoe kan ik jou helpen? Ik ben drie jaar lang mentor geweest van de kansklas waarover mijn boek gaat, dan ken je de leerlingen dus heel goed. We zien ook wat de impact is van die kansklas, hoe sterk het de kansen van leerlingen beïnvloedt. Ik heb gezien hoe leerlingen zich ontworstelen aan stigma’s en wat ze nodig hebben om verder te groeien.’
De kracht van een compliment
Heel belangrijk in de dagelijkse praktijk van een vmbo-klas: geef complimenten. ‘Zorg dat leerlingen zelf ook geloven dat hun inzet loont. Zij horen al hun hele leven dat ze het niet goed doen. Dat motiveert niet. Ik geef daarom heel veel complimenten. Ik ben ook trots als ze aan de slag gaan. Zeg ik ‘goed bezig’, dan zijn zij helemaal blij dat ik ze een compliment geef. Hoezo goed bezig? ‘Ja, je bent toch aan het werk? Dan ben je goed bezig.’ Mensen onderschatten hoe belangrijk complimenten zijn.’ En daarom drukt Maxe haar mede-docenten op het hart: ‘Let er al op de basisschool op, dat je gelijke complimenten uitdeelt, niet alleen aan de cognitief sterke kinderen. En organiseer ook eens technieklessen en praktisch onderwijs. Zodat ook leerlingen die daar goed in zijn, kunnen laten zien wat ze kunnen.’
De maatschappij moet ook meedoen
‘Geen stress, we gaan het maken!’ Is een boek vol situaties, herinneringen en anekdotes. Eentje is Maxe extra bijgebleven: de dag dat haar klas een muziekoptreden mocht verzorgen in een theater. ‘De leerlingen gingen een half uur voor ze het podium op mochten nog even naar buiten om een luchtje te scheppen en stoom af te blazen. Een aantal jongeren is toen door de politie aangehouden. Ze zagen er niet uit als theaterpubliek, dus wat deden ze daar? Zo heftig. Dat was het moment dat ik me wederom realiseerde: de maatschappij moet ook meedoen. Je kunt met onderwijs heel veel bereiken, maar als de maatschappij niet meedoet dan wordt het erg lastig.’
Verder lezen?
Op Onderwijs van Morgen zijn meer artikelen over de thema’s in dit interview. Lees ook:
- ‘Voor gelijke kansen moet je leerlingen ongelijk behandelen’
- Gelijke kansen voor iedere leerling
- Neuropsycholoog Jelle Jolles: ‘Jongeren moet je steunen, sturen en prikkelen’
- Leerlinggerichte omgeving stimuleert motivatie vmbo-leerling
- Kijktip: GENERATIE VMBO
- Uitstel van selectie: een driejarige brugperiode
- 10-14 onderwijs: vloeiende overgang naar het vo
Hoe bevorder jij kansengelijkheid in jouw klas en het zelfvertrouwen van je leerlingen? Deel je ervaringen met ons via onderstaand reactieformulier.
