De pabo is populair. Daarmee is het lerarentekort helaas nog niet opgelost. De voorspelde tekorten voor de komende jaren zijn minder groot dan gevreesd, maar nog altijd hoog. De belangrijkste reden hiervoor is de aankomende pensioengolf.
Tijdelijke daling lerarentekort
Er zijn afgelopen twee jaar 1.400 leraren bijgekomen. En in de steden waar het lerarentekort het grootst is (Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Rotterdam en Almere), is dit het afgelopen jaar gedaald van 12 naar 9 procent. Het gebrek aan leerkrachten in het basisonderwijs wordt daardoor minder groot, maar verdwijnt zeker niet. In het schooljaar 2025-2026 wordt een extra tekort van 1.439 fte verwacht voor het primair onderwijs (po). Dit komt dus bovenop de huidige schaarste. In het voortgezet onderwijs (vo) gaat het om 1.250 fte extra die opgevuld moet worden.
Oorzaak: stijgend aantal leerlingen
Ondanks de toegenomen inschrijvingen op de pabo, het toegenomen aantal leerkrachten en de dalende tekorten van afgelopen jaar, groeit de behoefte aan leerkrachten in de nabije toekomst. Hoe kan dat? Uit cijfers van het CBS blijkt dat het aantal leerlingen op het po komende jaren sneller stijgt dan eerder verwacht. Daarom zijn er ook weer meer leerkrachten en docenten nodig.
Oorzaak: pensioengolf
Er zullen veel docenten de komende jaren met pensioen gaan. De AOW-leeftijd gaat minder snel omhoog en dus kunnen docenten eerder stoppen met werken. De helft van de leraren boven de 57 heeft aangegeven dit ook van plan te zijn, voornamelijk vanwege de hoge werkdruk. Daarbij komt dat het aantal pabo-inschrijvingen weliswaar is toegenomen, maar het aantal inschrijvingen voor lerarenopleidingen in het vo niet. Vooral bij de exacte vakken en de talen kan de nieuwe aanwas het gat, dat de pensionado’s straks achterlaten, niet opvullen.
Generatiepact
Het is niet eenvoudig een oplossing voor dit tekort te vinden. Als het gaat over geld: de afgelopen jaren is in het onderwijs geïnvesteerd. Er is structureel 430 miljoen uitgetrokken voor een lagere werkdruk. Lerarensalarissen in het po zijn de afgelopen vier jaar gemiddeld met 14 procent gestegen. Het collegegeld voor pabo-studenten is voor de eerste twee jaar gehalveerd.
Kijk je naar nieuwe leerkrachten dan zijn zij-instromers een interessante groep. Maar om hen te begeleiden is in deze moeilijke coronatijd, waarin juffen en meesters veel vanuit huis werken, vaak weinig ruimte.
Ook een oplossing voor de komende pensioengolf is er niet zomaar. Een generatiepact kan helpen om te voorkomen dat oudere leraren vervroegd met pensioen gaan. Er bestaat een regeling waarbij iemand 50 procent gaat werken en daarvoor nog 70 procent krijgt uitbetaald. Echter niet alle scholen bieden dit aan, bang om hierdoor nog meer in de knel te komen. Deze verschillende oorzaken zijn lastig aan te pakken, maar met deze inzichten worden er wellicht nog andere goede oplossingen gevonden om het tekort te verzachten.
Verder lezen?
Op Onderwijs van Morgen schreven eerder al over deze kwestie. Lees bijvoorbeeld de column Hadden we het lerarentekort kunnen voorkomen? of het artikel Meer maatwerk bij vernieuwde lerarenopleiding.
Wat merk jij van de groeiende interesse in het onderwijsvak? Deel je ervaringen met ons via onderstaand reactieformulier.
