Wat is een goede les? En wat doet een effectieve leraar? Martie Slooter beschrijft dit in haar nieuwe boek De zes rollen van de leraar. Dit artikel gaat in op de vijfde rol: die van afsluiter. Als afsluiter vraag je aan het einde van de les aan leerlingen wat én hoe ze hebben geleerd.
Het belangrijkste doel van een goede lesafsluiting is dat leerlingen leren nadenken over hun leerproces. Daardoor kunnen ze hun eigen leren steeds beter sturen. Dit leidt tot effectiever leren en betere leerprestaties.
Het basisgedrag
Wat doe je als afsluiter? Slooter beschrijft allereerst het basisgedrag. Je:
- vraagt aan leerlingen wat ze hebben geleerd. Herhaling zorgt ervoor dat ze het beter onthouden;
- evalueert met leerlingen hoe ze hebben geleerd. Dat kan eenvoudig door aan te geven dat ze hebben geleerd door te luisteren, te overleggen, te tekenen of feedback te krijgen. Of je benoemt vakspecifieke vaardigheden, zoals ezelsbruggetjes maken en kennis memoriseren;
- controleert of de leerdoelen bereikt zijn, door leerlingen hardop te laten denken of hen uit te nodigen iets te laten zien. Daardoor weet je of het beoogde resultaat is bereikt en wat het effect was van jouw les;
- geeft individuele, positieve en ontwikkelingsgerichte feedback. Je laat merken dat fouten maken bij leren hoort;
- geeft aan waarover de volgende les gaat, zodat leerlingen overzicht krijgen;
- laat leerlingen inpakken en rustig naar de volgende les gaan.
En de leerlingen? Als jij effectief bent, luisteren ze naar je, antwoorden ze je, reageren ze ontspannen, verlaten ze rustig de ruimte en laten ze deze opgeruimd achter. Ze kunnen verwoorden of laten zien wat en hoe ze hebben geleerd.
Ervaren leraren
Als je een ervaren leraar bent, heb je het hiervoor beschreven gedrag in de vingers. Je ontwikkelt je dan verder. Zo kun je vaker bínnen een les onderdelen en werkvormen effectief afsluiten. Je bent ook een goede afsluiter in voor jouw nieuwe situaties en bijvoorbeeld op leerpleinen. Ook kun je rekening houden met de verschillende behoeftes van leerlingen en op verschillende manieren afsluiten. Als je zeer ervaren bent – Slooter noemt dit niveau ‘excellent’ – kun je met leerlingen afsluiten in individuele gesprekken. Je stelt daarin vooral coachende vragen, waarbij de leerling verwoordt of en hoe hij zijn individuele doelen heeft gehaald, en waarom wel of niet.
Enkele tips
- Bedenk vooraf wat de essentie van je les en de rode draad van je lessenserie is.
- Formuleer vooraf een aantal reflectievragen.
- Noteer tijdens de les positieve feedback op leerling- en klasniveau en gebruik dit in de afsluiting.
- Stop op tijd, zodat je de afsluiting serieus kunt vormgeven.
Over De zes rollen van de leraar
Martie Slooter maakt in haar nieuwe boek duidelijk dat iedere leraar in het voortgezet onderwijs zes rollen vervult: die van (1) gastheer, (2) presentator, (3) didacticus, (4) pedagoog, (5) afsluiter en (6) coach. Elke rol kun je aanleren en in elke rol kun je je verder ontwikkelen. De rode draad door het boek is dat je aan het gedrag van jouw leerlingen kunt zien of je effectief bent; ze zijn als een spiegel voor jou. Reflecteren op de interactie tussen jou en je leerlingen is dan ook cruciaal, want daar leer je van. Ook is het belangrijk stil te staan bij jouw overtuigingen: Wat vind jij belangrijk in jouw rol en wie wil je zijn als leraar?
Hoe sluit jij je les af? En zie je aan jouw leerlingen welk effect dit heeft? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
