Wat is een goede les? En wat doet een effectieve leraar? Martie Slooter beschrijft dit in haar nieuwe boek De zes rollen van de leraar. Dit artikel gaat in op de derde rol: die van didacticus. Als didacticus leer je leerlingen kennis, attitudes en vaardigheden aan. Dit betekent onder meer dat je uitlegt, voordoet, hardop denkt en vragen stelt.
Wat doe je als didacticus? In de rol van didacticus stimuleer je het leren van leerlingen, zodat ze het geleerde uiteindelijk zonder jouw begeleiding kunnen toepassen. Slooter beschrijft allereerst het basisgedrag. Je…:
- …legt de stof uit; hardop denkend, stap voor stap en op het denkniveau van leerlingen.
- Complexe leerstof deel je op in kleinere onderdelen. Je uitleg maak je visueel en je gebruikt veel voorbeelden.
- …leert leerlingen leer- en aanpakstrategieën aan.
- …stelt activerende denkvragen op verschillende niveaus.
- …geeft positieve feedback.
- …geeft complete instructie voor de zelfstandige verwerking. Ook geef je een stappenplan dat leerlingen kunnen volgen als ze vastlopen.
- …laat leerlingen werken aan de hand van (eenvoudige) werkvormen. Waar mogelijk laat je leerlingen samenwerkend leren.
- …controleert regelmatig wat het niveau van leerlingen is, zodat je daarop kunt aansluiten.
- Na elke opdracht of werkvorm laat je leerlingen zichtbaar maken hoe ze geleerd hebben.
En de leerlingen? Als jij effectief bent, luisteren ze naar je, geven ze antwoorden, kijken ze ontspannen, integreren ze de feedback in hun antwoorden, voeren ze de werkvorm uit en zijn ze snel aan het werk en leren.
Ervaren leraren
Als je een ervaren leraar bent, heb je het hiervoor beschreven gedrag in de vingers. Je ontwikkelt je dan verder. Zo word je vakinhoudelijk en vakdidactisch bekwaam. Je hebt de beschikking over passende werkvormen en zet deze gevarieerd in. Je bent ook een goede didacticus in voor jouw nieuwe lessituaties, zoals op leerpleinen. Ook kun je rekening houden met de verschillende behoeftes van leerlingen: je differentieert bewust, positief en planmatig in instructie, leertijd of leerstof. Als je zeer ervaren bent – Slooter noemt dit niveau ‘excellent’ – begeleid je leerlingen bij het samenstellen van een individuele leerroute. Je bent ondersteunend, coachend en gericht op de zelfregulatie van leerlingen.
Enkele tips
Hoe maak jij je de rol van didacticus eigen?
- Maak een duidelijke planning van je les en zorg dat deze organisatorisch op orde is.
- Schrijf voor jezelf uit hoe je de stof op een begrijpelijke, aansprekende manier uitlegt en hoe je deze ‘voordoet’.
- Reflecteer op jouw leiderschapsgedrag. Dat jij leider bent, is voorwaarde om leerlingen te laten leren.
- Zorg ervoor dat je informatie hebt over de kennis en vaardigheden van leerlingen, vanaf leerjaar 1. Dan kun je je onderwijs goed afstemmen.
Over De zes rollen van de leraar
Martie Slooter maakt in haar nieuwe boek duidelijk dat iedere leraar in het voortgezet onderwijs zes rollen vervult: die van (1) gastheer, (2) presentator, (3) didacticus, (4) pedagoog, (5) afsluiter en (6) coach. Elke rol kun je aanleren en in elke rol kun je je verder ontwikkelen. De rode draad door het boek is dat je aan het gedrag van jouw leerlingen kunt zien of je effectief bent; ze zijn als een spiegel voor jou. Reflecteren op de interactie tussen jou en je leerlingen is dan ook cruciaal, want daar leer je van. Ook is het belangrijk stil te staan bij jouw overtuigingen: wat vind jij belangrijk in jouw rol en wie wil je zijn als leraar?
Hoe leer jij leerlingen kennis, vaardigheden en attitudes aan? En zie je aan jouw leerlingen welk effect dit heeft? Laat een reactie achter via onderstaand reactieformulier.
