Er wordt heel wat onderzocht en gepubliceerd op het terrein van jongens en onderwijs. De Spits van 19 juni kopte: ‘Haal jongens uit de stopmodus’. En: ‘Jongens moeten op een andere manier onderwijs krijgen als we de prestaties willen verhogen’.
Eerder kwamen onderzoekers van TNO met soortgelijke conclusies als Spits waarin ze aangaven niet te snappen waar de lagere leerprestaties van jongens vandaan komen. Trouw kopte vorige week: ‘Jongen heeft baat bij goede les (meisje ook),’ naar aanleiding van conclusies van het Kohnstamm instuut en APS. Allemaal geen conclusies die een aardschok teweeg brengen, maar ondersteunen wat we al wisten. Maar wat houdt die ‘goede les’ dan in? Wat mij betreft is dat een aan de leerling aangepaste les en niet de les die de docent per se zo goed kan.
“Jongensachtige” benadering
En dit is precies waar het aan lijkt te schorten. Al kun je niet zomaar alle jongens en meisjes in een ander hok plaatsen, er is wel wat te zeggen over een ‘jongensachtige’ en een ‘meisjesachtige’ benadering in het onderwijs. Een jongensachtige benadering vraagt meer om directe feedback, onderzoekend leren en competitie. Ook vragen jongens vaker naar het ‘waarom’ bij een opdracht. Leerlingen met een meer meisjesachtige leerstijl zijn verbaal wat sterker, houden meer van groepsopdrachten en werken netter.
Simpel
Dit jaar werkte ik op ORS Lek en Linge in Culemborg samen met een docententeam dat als doel had onderpresteerders in het tweede leerjaar weer op het juiste niveau te krijgen. Deze leerlingen waren veelal jongens (16 van de 18). Uit onderzoek dat Mariët Visser (docent en onderzoeker bij Lek en Linge) deed bij dit docententeam, blijkt dat dit vrij simpel kan. Geen mindblowing onderwijsveranderingen, maar vooral een ander perspectief van docenten op hun leerlingen en leerstijlen. Natuurlijk is dit geen onderzoek van grote omvang, maar het deed mij weer eens met andere ogen kijken naar het vraagstuk.
Het onderzoek van Visser toont aan dat het beeld van docenten over leerlingen vaak niet klopt. Hoe leren ze het liefst en hoe werken ze het liefst samen? In het onderzoek is gekeken naar verschillen tussen leerlingen met een jongensachtige, met een gemiddelde en met een meisjesachtige leerstijl en naar verschillen tussen jongens en meisjes. Docenten blijken een ander beeld te hebben dan de werkelijkheid. En zoals we in het nieuws lezen kan dat desastreuze gevolgen hebben: door verkeerde verwachtingen kunnen leerlingen onder hun niveau gaan werken of worden ze niet voldoende uitgedaagd. De belangrijkste misvattingen op een rij:
Liever een goed cijfer
Een goed cijfer? Jongens vinden dit in sterkere mate belangrijker dan meisjes. Veel docenten denken dat het precies andersom is. Meisjes komen in hun beleving namelijk gretiger en geïnteresseerder over. Daarnaast geven leerlingen met een jongensachtige leerstijl aan dat ze een goed cijfer ook belangrijker vinden dan een goede band met de groepsgenoten. Docenten denken juist dat zij de band belangrijker vinden.
Samenwerken
Hoe leerlingen willen samenwerken is ook anders dan docenten denken. Zo werken leerlingen van alle leerstijlen het liefst in een gemengde groep, terwijl docenten verwachten dat ze liever samenwerken met leerlingen van hun eigen geslacht. Bovendien werken meisjes het liefst samen bij het maken van huiswerk en het maken van verslagen, terwijl jongens dit liever alleen doen. Ook hier is het beeld van docenten andersom.
De docent doet ertoe
Voor leerlingen met een jongensachtige leerstijl is nog iets bijzonders te zien. Docenten denken dat het deze leerlingen niet zoveel uitmaakt van wie ze uitleg tijdens de les krijgen, terwijl deze leerlingen juist de voorkeur geven aan uitleg van een docent. Duidelijkheid voorop.
Leren van de praktijk
De voorkeuren van de leerlingen uit dit onderzoek komen overeen met de literatuur, maar opvallend genoeg vaak niet met de verwachtingen van docenten. Wil je docenten beter toerusten om in te spelen op jongensachtige en meisjesachtige leerstijlen, dan moet het zwaartepunt dus blijkbaar niet liggen bij het vergaren van kennis op wetenschappelijk niveau. Nee, juist op praktijkniveau valt nog veel winst te behalen. Dáár moeten docenten de behoeften van de leerlingen met verschillende leerstijlen beter doorzien en vervolgens omzetten naar professioneel handelen. Leraren hebben alles in huis om goed te handelen, ze moeten het alleen bij de juiste leerlingen op het juiste moment inzetten. En daar kunnen ze best wat hulp bij gebruiken. Dat is de truc. Simpel eigenlijk.
Voor scholen die hun docenten willen trainen om beter om te leren gaan met jongens- en meisjesachtige leerstijlen, geeft Youngworks praktische trainingen die direct invloed hebben op het leerrendement.
Bron: YoungWorks Henno Oldenbeuving
