Nichel Janssen geeft les aan groep 7/8 van SBO De Diamant in Geleen. Hij is onlangs uitgeroepen tot Filmleraar van het Jaar 2024/2025. Een welverdiende prijs voor deze gepassioneerde leerkracht die laat zien dat filmeducatie óók op speciaal onderwijs kan.
Gefeliciteerd met je titel Filmleraar van het Jaar 2024/2025! Wat betekent deze prijs voor jou?
Het is de mooiste prijs die ik me kan wensen! Film is mijn passie; ik ben opgegroeid met films. Ik werd vroeger namelijk niet erg enthousiast van boeken. Ik ben altijd met beeld bezig geweest als kind. Ik kon uren National Geographic kijken, maar ook actieseries en films. Ik leerde dus vooral over de wereld door documentaires en films te kijken in plaats van boeken te lezen.
Waarom denk jij dat je deze prijs hebt gewonnen?
Ik denk dat de jury het enthousiasme in mij zag. Ik heb simpelweg een passie voor films en breng dit graag over op mijn leerlingen. Ik ben iemand die film eenvoudig in mijn lessen verwerkt. En dat kan dus ook op een school voor speciaal onderwijs.
Een filmleraar is …
… een leerkracht die via film lessen aantrekkelijk maakt voor leerlingen en film bewust inzet, zodat leerlingen meer leren zien in bewegend beeld en zich beter leren uitdrukken als ze zelf filmpjes of vlogs maken. Het zijn leerkrachten die leerlingen met film activeren en film inzetten om aan lessen vorm te geven.
Het maakt niet uit of het een leerkracht van groep 1 is of een docent Engels, biologie of kunst: een filmleraar benut het medium film maximaal.
Wat was er eerst: de liefde voor film of de liefde voor onderwijs?
De liefde voor onderwijs kwam pas later: aan het einde van de middelbare school. Ik heb nog erg getwijfeld tussen economie en onderwijs. Uiteindelijk sprak het sociale aspect van het onderwijs me het meest aan – een economische baan had me niet gelukkig gemaakt. Ik ben toen de pabo gaan doen en heb me tijdens de opleiding uit persoonlijke interesse in filmtechniek verdiept. Ik heb mezelf veel dingen aangeleerd. Denk aan het gebruik van een green screen, monteren en decoderen.
De Diamant is een school voor speciaal basisonderwijs. Kun je wat vertellen over je leerlingen?
Het zijn leerlingen die op een reguliere school didactisch niet mee kunnen komen. In groep 7 zitten bijvoorbeeld leerlingen die nog op groep 4- of groep 5-niveau rekenen. Ze hebben een leerachterstand opgelopen doordat ze bijvoorbeeld langdurig ziek zijn geweest, de Nederlandse taal lang niet (goed) beheersten, gedragsproblematiek hebben of wat minder intelligent zijn. Maar heel belangrijk: de leerlingen zijn niet minder dan leerlingen van een reguliere school.
Je bent leerkracht van groep 7 en 8. Hoe ziet een filmles in groep 7/8 op het speciaal onderwijs er precies uit?
Filmeducatie is een onderdeel van mijn lessen, maar het is geen vast onderdeel van het curriculum. Toch krijg ik de vrijheid van mijn werkgever om hier aandacht aan te besteden tijdens mijn lessen. Film speelt op allerlei manieren een rol in het lesgeven, van groot tot klein. Ik zet bijvoorbeeld film in om iets te verduidelijken. Of we bespreken klassikaal wat we gezien hebben; ook dat is filmeducatie. Ook laat ik ze soms kritisch naar een film kijken. Dan kijken we bijvoorbeeld naar het aantal shots in een scène van een actie- of dramafilm. Waarom zijn er zo veel of zo weinig wisselingen? Soms laat ik leerlingen een scène naspelen, naknutselen of bouwen. Of ze bedenken zelf een filmscript en gaan deze opnemen. Dus zelf acteren en filmen, monteren, met een green screen werken, etcetera. Dan bekijken we die met z’n allen en geven we feedback.
Zelf deed ik – jaren geleden – in groep 8 een eindmusical. Mijn leraar bedacht en schreef destijds met ons zelf de liedjes. Wij maken in groep 8 in plaats van een musical een eindfilm. Ook ik laat mijn leerlingen zelf de liedjes schrijven en inzingen. Kinderen met een didactische achterstand kunnen net zoveel als kinderen op een reguliere school. Elk kind kan met film aan de slag. De kracht zit in motivatie en creativiteit.
Hoe reageren jouw leerlingen over het algemeen op jouw filmlessen?
Ik hoop en denk dat ze het boeiend vinden. Filmeducatie is natuurlijk heel breed. De één is heel ICT-vaardig, wat fijn is met monteren, en de ander is creatief of goed in acteren. En weer een ander kan zijn of haar ei kwijt in de filmmuziek. Zo raakt bijna elk kind wel betrokken en enthousiast. Het is een andere en mooie manier van leren. Het verplaatsen in een ander en het samenwerken is heel leerzaam.
Dit is filmeducatie
Filmeducatie is bewust kijken, maken en onderzoeken van film We definiëren filmeducatie als het bewust kijken, maken en onderzoeken van film. Leerlingen geven betekenis aan wat ze zien of maken, door hun ervaring te leren benoemen, te onderzoeken en hierop te reflecteren. Waarom voel je je ongemakkelijk of enthousiast bij een bepaald beeld? Waarom vertel je jouw verhaal in deze volgorde? Versterkt de muziek bij je verhaal wel jouw boodschap?
Waarom vind jij het belangrijk dat er filmeducatie gegeven wordt in het basisonderwijs?
We kunnen niet meer zonder. De tv, streamingsdiensten en filmpjes op YouTube en sociale media zijn niet meer weg te denken. Er zijn zoveel platformen! Ik denk dat je er niet meer onderuit komt om aandacht te besteden aan film. Ook is het goed om duidelijk te maken dat je niet alles moet geloven wat je ziet en je dus kritisch naar film moet kijken. Besteed dus aandacht aan creëren én kijken.
Wat vind je zo mooi aan je vak?
De kinderen inspireren en de wereld laten verkennen via film. Het fijne aan film is dat het nooit goed of fout is. Iedereen beleeft een film anders. De kracht zit in de gesprekken erover voeren. Ik hoop leerlingen en andere leerkrachten nog lang te kunnen inspireren meer met film te doen. Voorlopig blijf ik dan ook lekker doen wat ik doe en hoop ik mezelf hierin te blijven ontwikkelen.
Wil je volgend jaar meedoen of heb je vragen over de opzet/inhoud van je filmlessen? Neem contact op met je regionale filmhub. Deze hubs staan in direct contact met lokale scholen en zijn er om jou te ondersteunen bij filmeducatie. Of je nu hulp nodig hebt bij het integreren van de leerlijn in het schoolcurriculum of op zoek bent naar collega-filmleraren, de filmhubs staan klaar om je verder te helpen.
